Tramp jednim potezom može Evropi da ugasi internet

Povratak Donalda Trampa (Donald Trump) u Bijelu kuću prisiljava Evropu da se suoči s ogromnom digitalnom ranjivošću: Sjedinjene Američke Države drže prekidač za gašenje interneta. Kako američka administracija sve više podiže ulog u geopolitičkoj partiji pokera koju je Tramp pokrenuo još trgovačkim ratom, Evropljani postaju svjesni da ih je višedecenijska zavisnost od nekolicine američkih tehnoloških giganata dovela u podređen položaj, piše Politiko (Politico).

Najveća ranjivost leži u gotovo potpunoj zavisnosti Evrope od američkih pružalaca klaud usluga.

Klaud (cloud) čini kičmu interneta – napajajući sve od mejlova i videa do industrijske obrade podataka i vladine komunikacije. Samo Amazon, Majkrosoft (Microsoft) i Gugl (Google) drže više od dvije trećine evropskog tržišta, stavljajući digitalni suverenitet Evrope u ruke firmi koje sve više igraju u istom timu s američkim predsjednikom da bi izbjegle regulative i kazne.

Upozorenja iz Evrope

Zagovornici digitalnog suvereniteta već godinama upozoravaju da klaud zavisnost znači i to da američke agencije imaju pristup osjetljivim podacima Evropljana – zahvaljujući američkim zakonima, bez obzira gdje se serveri nalaze.

Kako je „šta ako“ postalo stvarnost

U današnjem političkom okruženju, u kojem američki predsjednik može preko noći promijeniti zakon, stvarna je bojazan da bi SAD mogli iskoristiti svoju tehnološku nadmoć kao sredstvo međunarodnog pritiska.

“Tramp zaista ne voli Evropu. Misli da je čitava poenta EU da ‘zavrne ruku’ Americi,” kaže Zak Majers (Zach Meyers), direktor istraživanja briselskog tink-tenka CERRE. “Više nije nezamislivo da bi mogao narediti gašenje sistema ili napraviti nešto što bi ozbiljno ugrozilo ekonomske interese.”

Aleksander Vindbišler (Alexander Windbichler), direktor austrijske klaud kompanije Anexia, žali što se „IT ljudi“ nijesu ranije oglasili o toj „nezdravoj zavisnosti“. Kaže da je evropska klaud industrija predugo bježala od politike i lobiranja, fokusirajući se samo na tehničku konkurentnost.

Da li bi Tramp stvarno isključio klaud u Evropi? “Ne znam. Ali nisam ni očekivao da će SAD pokušati da otkupe Grenland,” dodaje Vindbišler. “To je luđe od isključenja klauda.”

Slučaj glavnog tužioca

Upozorenja su počela nekoliko mjeseci nakon Trampovog povratka u Bijelu kuću.

“Više nije razumno pretpostaviti da se možemo potpuno osloniti na našeg američkog partnera. Postoji ozbiljan rizik da svi naši podaci završe u rukama američke administracije ili da naša infrastruktura postane nedostupna zbog odluka drugih država,” rekao je u martu Matijas Eke (Matthias Ecke), zastupnik njemačkih socijaldemokrata u Evropskom parlamentu.

“Rizik od gašenja je nova paradigma,” rekao je Benžamin Revkolevši  (Benjamin Revcolevschi), direktor francuske klaud kompanije OVHcloud, na istom događaju. “Klaud je poput slavine. Što ako neko jednostavno zatvori vodu?”

Tehnološki ekvivalent “zatvaranja slavine” bio bi naredba američke vlade klaud kompanijama da zaustave usluge u Evropi. Računarstvo u oblaku funkcioniše tako da preduzećima omogućava virtuelni pristup za čuvanje i obradu podataka, oslanjajući se na ogromnu mrežu fizičkih data centara širom svijeta.

U maju je glavnom tužiocu Međunarodnog krivičnog suda, Karimu Kanu (Karim Khan), onemogućen pristup službenom mejlu hostovanom na Majkrosoftu, nakon američkih sankcija zbog naloga za hapšenje izraelskog premijera Benjamina Netanjahua (Benjamin Netanyahu). Majkrosoft nije želio komentarisati konkretnu ulogu, navodeći u saopštenju da „nikada nije ukinuo usluge MKS-u“.

Sve veća sumnja

“Naravno da američke firme moraju poštovati američke zakone,” napisala je Aura Sala (Aura Salla), poslanica iz Finske i bivša glavna lobistkinja Mete (Meta) u Briselu. “Ali to znači da Evropljani ne mogu vjerovati operativnim sistemima američkih kompanija.”

Pokušaji da se smanji zavisnost suočavaju se s ogromnim izazovima. “Ne postoje dovoljne alternative američkoj digitalnoj industriji”, rekao je bivši njemački ministar finansija Jorg Kukis (Jörg Kukies).

Inicijativa EuroStack, vrijedna 300 milijardi eura, pokušava da obezbijedi digitalnu samodovoljnost, ali suočava se s izazovima finansiranja.

Skupo rješenje, ali neophodno

Organizatori navode da se ovakvi industrijski alati koriste decenijama – pa i u SAD, kroz javne ugovore koji su pomogli rast tehnoloških giganata. Majers upozorava:

“Traže se stotine milijardi. Zamisliti da će se taj novac samo tako pojaviti – to nije realno.”

Chamber of Progress, američka trgovačka organizacija, procjenjuje da bi ukupni trošak mogao premašiti čak pet biliona eura.

Više zemalja i evropskih parlamentaraca već je podržalo EuroStack, iako pokušavaju da izbjegnu optužbe za protekcionizam koje bi izazvale američke reakcije.

Novi propis iz Brisela

Jedna briselska inicijativa mogla bi značajno ograničiti Trampov potencijalni uticaj. Radi se o predlogu za novu bezbjednosnu sertifikaciju klaud rješenja. Plan je trenutno blokiran među državama članicama, jer se smatra osjetljivim za SAD.

Moguće je da će sertifikacija uključivati nivo zaštite koja garantuje imunitet od stranih zakona.

Francuska je glasni zagovornik korišćenja sertifikata kako bi se evropski podaci zaštitili od zakona s ekstrateritorijalnim učinkom, poput američkog Cloud Acta, čime bi Big Tech bio zaobiđen.

“Geopolitičke napetosti nas više nego ikad prisiljavaju da preispitamo suverenitet naših podataka, a time i njihovo pohranjivanje,” izjavila je francuska ministarka za digitalizaciju Klara Šapaz (Clara Chappaz).

Nizozemska, koja se snažno oslanja na američku tehnologiju, donedavno se protivila isključivanju američkih pružalaca usluga, ali posljednji događaji pokazuju promjenu stava.

Kako Evropska komisija prvi put ima komesara za tehnološki suverenitet, pritisak raste da se bez zadrške podrži tehnologija “proizvedena u Evropi” i da se zauzme čvrst stav dok Vašington pojačava otpor.

“Evropa je slijepo vjerovala da će SAD uvijek biti uz nju,” kaže Frančeska Brija (Francesca Bria), profesorka na University College London. “Danas je situacija drugačija – i to se snažno osjeća.”