Ovo je godina u kojoj je vještačka inteligencija postala mejnstrim: Zaslužni su ČetGPT i milijarde dolara
Dok su investitori milijarde dolara ulagali u alate za generativnu vještačku inteligenciju, javnost se počela suočavati s teškim pitanjima o ovoj tehnologiji koja brzo, ali sigurno, mijenja društvo.
Ovo je bila godina vještačke inteligencije. Nakon predstavljanja u novembru 2022. ČetGPT (ChatGPT) je postala jedna od najbrže rastućih aplikacija u istoriji: unutar dva mjeseca dobila je 100 miliona mjesečnih korisnika. Vještačka inteligencija postala je tema godine, baš kao što je Bil Gejts (Bill Gates) predvideo u januaru, a čitav niz start-apa pojavio se na tech sceni s alatima vještačke inteligencije koji mogu stvoriti sve, od glasova do videozapisa. Očito je da je vještačka inteligencija prešla veliki put od početka godine kada su se ljudi pitali hoće li ČetGPT jednog dana zamijeniti Gugl (Google) pretraživač.
“Puno me više zanima razmišljanje o stvarima većim od pretraživača… Šta radimo, a da to bude potpuno novo i više kul?“, rekao je izvršni direktor OpenAI, Sem Altmen (Sam Altman), za Forbes u januaru.
Milijarde dolara investicija
Ovakva brzina tehnološkog napretka za oko je zapela i investitorima, a u sektor su počele da pristižu milijarde dolara ulaganja. Put je predvodio Majkrosoft (Microsoft), uloživši 10 milijardi dolara u OpenAI, a ta kompanija navodno je danas procijenjena na 80 milijardi dolara.
Inflekšen (Inflection) je svog četbota Pi predstavio u junu i prikupio 1,3 milijarde dolara, a vrijednost kompanije procijenjena je na četiri milijarde dolara. Mjesec dana kasnije je vrijednost platforme Haging fejs (Hugging Face) za open sors (open source) modele vještačke inteligencije procijenjena na četiri milijarde dolara. U septembru je Amazon najavio da planira da uloži četiri milijarde dolara u konkurenta OpenAI-a, kompaniju Antropik (Anthropic), koja je vlastitog četbota Claude 2.0 predstavila u julu, a čija se vrijednost danas procjenjuje na 25 milijardi dolara.
Groznica vještačke inteligencije proizvela je još nekoliko jednoroga, poput kompanije Adept koja izrađuje AI asistente koji mogu za korisnike pretraživati internet i pokretati kompjuterske programe. Tu je i Character AI, kojeg 20 miliona ljudi koristi kako bi kreirali i čavrljali s četbotovima koji nalikuju osobama poput Ilona Maska (Elon Musk) ili Tejlor Svift (Taylor Swift). Typeface, Writer i Jasper su startapi za generativnu vještačku inteligenciju koji pomažu kompanijama da automatizuju zadatke poput pisanja imejlova ili sažimanja opsežne dokumentacije, a i u njih se mnogo ulaže.
Ipak, u trci za izgradnju i predstavljanje takvih alata, tech gigant Gugl našao se u zaostatku: predstavili su svog četbota Bard i AI model Gemini tek krajem godine.
AI ulazi u svaku sferu života
Vještačka inteligencija ove je godine ušla u praktično svaku poru života. Učitelji su se bojali da će njihovi učenici koristiti ČetGPT kako bi varali na zadacima, a alat je zabranjen u nekim od najpopularnijih školskih okruga Amerike. Ljekari i bolnice počeli su da koriste generativnu vještačku inteligenciju ne samo za pisanje bilježaka i dosadne zadatke, već i za dijagnostifikovanje pacijenata. Čak su i neki politički kandidati posegnuli za vještačkom inteligencijom kako bi komunicirali s potencijalnim glasačima tokom političkih kampanja, dok su neki te alate koristili za kreiranje dipfejk sadržaja svojih političkih protivnika.
Sadržaj nastao korišćenjem vještačke inteligencije preplavio je internet i raspirio strahove o zloupotrebi široko dostupnih alata za stvaranje štetnog sadržaja. Lažne vijesti kreirane AI programima postale su viralne na TikToku i Jutjubu (YouTube), a pornografija nastala vještačkom inteligencijom preplavila je Redit i onlajn prodavnicu Etsi (Etsy).
Dok se sadržaj niskog kvaliteta širio internetom, ČetGPT je izazvao haos u svijetu frilensera: mnogi su se bojali da će izgubiti poslove zbog popularnog novog programa koji sadržaj može da stvara brže i jeftinije od ljudi.
Kompanije su počele da koriste AI četbotove za intervjuisanje i zapošljavanje novih radnika, što je dovelo do pitanja oko predrasuda i rizika koji dolaze s tom tehnologijom. Sajber kriminalci su otkrili da je ČetGPT koristan za pisanje kodova za viruse, a neki su ga koristili za nadzor društvenih medija. Kako bi se borili protiv nekih od tih problema, Majkrosoft i Gugl oformili su posebne timove kako bi vlastite modele učinili sigurnijima.
“Još ima mnogo neriješenih pitanja,” kaže Regina Barzila, profesorka inženjerstva i računarskih nauka na MIT CSAIL-u. “Moramo da imamo alate koji mogu da otkriju probleme i pristranosti u tim skupovima podataka. Moramo osmisliti meta tehnologije veštačke inteligencije koje mogu da regulišu AI i pomognu da budemo u mnogo sigurnijoj poziciji nego što je to slučaj danas”.
Kršenja autorskih prava
Ove godine su protiv OpenAI, Stabiliti AI i Antropika pisci i programeri digli čitav niz tužbi za kršenje autorskih prava. Oni tvrde kako su ti alati izgrađeni na ogromnim skupovima podataka koristeći njihov autorski sadržaj bez njihovog pristanka ili kompenzacije. Pravni stručnjak Edvard Klaris (Edward Klaris) predviđa kako će te grupne tužbe otvoriti prostor za nova, istančanija pravila oko pravedne upotrebe vještačke inteligencije.
“U pravnom svijetu događa se ogroman broj AI transakcija. Neki ljudi su uzrujani jer je njihov rad iskorišćen za kreiranje podataka za obuku tih alata i žele da budu u poziciji da mogu da prodaju licencu za svoj sadržaj AI kompanijama i tako budu plaćeni za korišćenje njihovih radova”, kaže Klaris.
Nakon što je Evropska unija preduzela korake da novu tehnologiju reguliše novim zakonom o vještačkoj inteligenciji, u Americi je i administracija predsjednika Bajdena izdala izvršnu naredbu kojom se od startapa koji razvijaju AI modele koji mogu predstavljati opasnost za nacionalnu sigurnost zahtijeva da svoj rad podijele s vladom. Iako su tehnološke kompanije uglavnom podržale takav zakon, startapi su se uplašili da bi on mogao da uguši inovaciju.
“Ako gledate u taj zakon, on je naveo određene principe, što je dobro, ali ne govori se o tome kako da te principe pretvorimo u nove tehnologije i zaštite kako bismo alat koji koristimo zaista učinili sigurnim,” kaže Barzila.
Interne svađe
U ovoj godini smo vidjeli i sukobe među liderima u svijetu vještačke inteligencije, koji su podijeljeni oko toga da li bi novu tehnologiju trebalo razvijati otvoreno ili bi to iza zatvorenih vrata trebalo da čine velike kompanije poput Gugla, OpenAIa i Antropika. Neki su progovorili o bezbjednosnim problemima povezanima s open source AI modelima, budući da bi ih bilo ko mogao zloupotrebiti. Drugi, poput glavnog naučnika kompanije Meta Jana Lekuna (Yann LeCun), zagovaraju otvorene i transparentne stres testove open source AI modela.
Ova interna podjela postala je vrlo javna krajem novembra, nakon što je izvršnog direktora OpenAI Sema Altmena iz kompanije izbacio upravni odbor, tvrdeći da Altmen nije bio “potpuno iskren” u razgovorima s odborom. Nekoliko dana kasnije Altmen je vraćen na raniju poziciju, nakon što su zaposleni zaprijetili da će masovno napustiti kompaniju ako se Altmen ne vrati. Kompanija je takođe u svoj odbor dovela nove direktore, uključujući Breta Tejlora (Bret Taylor) i Larija Samersa (Larry Summers).
Ključna pitanja na koja će nam 2024. možda dati odgovor tiču se ekonomije vještačke inteligencije, kaže suosnivač i izvršni direktor Hugging Face Klement Delang (Clement Delangue), konkretno oko toga kako će ti silni startapi postići profit i donijeti zaradu investitorima. Mnogi modeli oslanjaju se na procesore divova poput Envidije i AMD-a i vrlo su skupi, a imaju i ogroman karbonski otisak budući da se obučavaju na velikim količinama podataka.
“Sljedeće godine većina kompaniji će shvatiti da više smisla imaju manji, jeftiniji i specijalizovani modeli,” kaže Delang.
Rashi Shrivastava, Forbes