Pramenovi Betovenove kose otkrivaju nove tragove o njegovoj gluvoći i drugim bolestima
DNK izvađen iz kose Ludviga van Betovena (Ludwig van Beethoven) već je otkrio intrigantne detalje o mnogim medicinskim tegobama čuvenog klasičnog kompozitora.
Naučna analiza njegovih vlasi sada je donijela novi uvid: Betoven je patio od trovanja olovom, ali ne na dovoljno visokim nivoima da ga ubiju, kao što su neki medicinski biografi ranije teoretisali. Dijagnoza dolazi od stručnjaka za laboratorijsku medicinu na čelu sa biohemičarem Naderom Rifaijem sa Medicinske škole sa Harvarda.
Tim je izvršio analizu toksina dva pramena Betovenove kose i otkrio koncentraciju olova 64 puta veću od normalne količine u jednom pramenu i 95 puta veću od standardne u drugom.
Iz tih brojeva, tim je procijenio da bi nivo olova u krvi kompozitora bio nekoliko puta veći od onoga što se smatra normalnim za odrasle.
„Iako utvrđene koncentracije ne podržavaju ideju da je izlaganje olovu izazvalo Betovenovu smrt, ono je možda doprinijelo dokumentovanim tegobama koje su ga mučile većinu života“, rekao je Rifai u saopštenju.
Nivo olova poput onih koji su primijećeni kod Betovena obično su povezani sa tegobama digestivnog trakta, bolešću bubrega i jetre i smanjenim sluhom, a sa svim tim zdravstvenim problemima se poznati kompozitor suočavao.
Visok nivo toksičnog metala je, takođe, povezan sa drugim osobinama po kojima je Betoven bio poznat – propusti u pamćenju i hronična nespretnost.
Rezultati istraživanja su vrijedni pažnje s obzirom na trajnu fascinaciju njemačkim kompozitorom i pijanistom i široke spekulacije o tome šta je dovelo do njegove smrti 1827. u 56. godini. Godine 1802, u dokumentu poznatom kao Hajligenštatski testament, Betoven je tražio da se uzrok njegove bolesti opiše i objavi nakon njegove smrti.
Od tada su medicinski stručnjaci ponudili mnoge hipoteze o tome šta je dovelo do njegove smrti, uključujući niz nasljednih stanja i cirozu jetre.
Najnovija istraživanja su takođe pokazala povećani nivo arsena i žive u Betovenovoj kosi.
Godine 2000. istraživači su identifikovali pretjerano visoki nivo olova u kosi za koje se smatralo da pripadaju Betovenu i pretpostavili da ga je toksičnost ubila. Ali dalja analiza tog uzorka kose otkrila je da je pripadao nekom drugom, ženi sa genima pronađenim u populaciji Jevreja Aškenaza. Najnovija tvrdnja da je Betoven imao trovanje olovom, međutim, proizilazi iz analize dva isječka kose koja su potvrđena kao njegova kao dio značajnog genomskog sekvenciranja kompozitora objavljenog prošle godine od strane tima međunarodnih istraživača.
Proučavajući osam pramenova njegove kose, otkrili su, između ostalog, da je Betoven imao predispoziciju za oboljenje jetre i da je bio zaražen hepatitisom B.
Kako je Betovenovo zdravlje popuštalo pred kraj njegovog života, nije bilo neuobičajeno da prijatelji i obožavaoci za uspomenu zatraže isječak njegove sijede i tamno smeđe kose.
Neke od ovih vrijednih, preživjelih pramenova od prije skoro 200 godina završile su u javnim institucijama poput Kongresne biblioteke, u kojoj se nalazi 26 isječaka, dok su druge otišle u privatne kolekcije.
Neki pramenovi su čak dobili imena po onima koji su ih nabavili. Jedna od niti koje je ispitao Rifaijev tim, na primer, poznata je kao Halm-Thayer pramen. Kompozitor je očigledno dao pramen pijanisti Antonu Halmu 1826. godine.
Kasnije ju je nabavio Aleksander Vilok Tajer (Alexander Wheelock Thayer), koji je napisao prvu naučnu biografiju Betovena. Kevin Braun (Kevin Brown) australijski biznismen i dopisni član odbora američkog Betovenovog društva, posjeduje i Halm-Thayer pramen i drugi dio kose korišćen u studiji, Bermanov pramen.
Njegovo naučno iskustvo, zajedno sa Betovenovom željom da se on proučava posthumno, ubijedili su Brauna da se uključi u sekvenciranje gena.
Prethodne studije o toksičnosti olova u vrijeme kada je Betoven živio sugerišu da je kompozitor možda upijao metal kroz jeftino vino zaslađeno ili fermentirano u posudama sa olovom (po svemu sudeći, Betoven je volio dobar napitak).
Betovenu su takođe mogli biti prepisani ljekovi i masti koje sadrže olovo.
Uz genomsku potvrdu uzoraka kose koji pripadaju Betovenu, analiza olova je u suštini konačna, rekao je Ivan Kempson, vanredni profesor biofizike na Univerzitetu Južne Australije koji nije bio uključen u istraživanje.
Ono što je manje sigurno, dodao je u intervjuu, jeste kako nivoi olova u njegovoj kosi odgovara onom u krvi. Postoje veliki izazovi u povezivanju olova u kosi sa krvlju“, rekao je Kempson.
U svom pismu, istraživači takođe napominju da je analiza kose podložna greškama zbog spoljašnje kontaminacije olovom, ali dodaju da Betoven nije farbao kosu i da je tim slijedio metod u skladu sa onom koju je preporučilo Društvo za testiranje kose.
Predložene mjere zaštite uključuju upotrebu vodenih rastvarača sa deterdžentom za uklanjanje spoljašnjih zagađivača. Bez obzira na to, i Kempson i istraživači kažu da potvrda o trovanju olovom predstavlja intrigantan dodatak našem znanju o legendarnom umjetniku.
„Vjerujemo da je ovo važan dio složene slagalice“, kaže se u pismu, i dodaje „da će omogućiti istoričarima, ljekarima i naučnicima da bolje razumiju medicinsku istoriju velikog kompozitora“.
Leslie Katz, saradnica Forbesa
Snips Of Beethoven’s Hair Reveal New Clues About His Deafness And Other Ills