Koliko se novca obrće u borilačkim sportovima: Ovo su najbogatiji promoteri koji plaćaju Džošuu, Fjurija, Alvareza
Decenijama je boks bio dominantan borilački sport, dok su borci poput Muhameda Alija (Muhammad Ali), Majka Tajsona (Mike Tyson) i Ivandera Holifilda (Evander Holyfield) bili poznata imena. U posljednjih nekoliko godina, MMA (Mixed martial arts) je sustigao „slatku nauku“, a borci poput Aleksa Pereire (Alex Pereira), Dastina Poarijea (Dustin Poirier) i Konora Mekgregora (Conor McGregor) pridružili su se Kanelu Alvarezu (Canelo Alvarez), Tajsonu Fjuriju (Tyson Fury) i Entoniju Džošui (Anthony Joshua) kao borci koji mogu biti glavne zvijezde događaja koji rasprodaju arene i privlače milione gledalaca plaćenih TV prenosa.
Čak i profesionalno rvanje – dugo potcenjivano kao zabava sa scenarijem – postalo je ozbiljnije tokom protekle decenije. Dodavanje All Elite Wrestling (AEW) 2019. godine pružilo je World Wrestling Entertainment-u (WWE) pravog rivala, prvi put od 2001. godine kada je WWE kupio World Championship Wrestling.
S obzirom na to da su sva tri segmenta postala popularnija, promocije MMA-a, boksa i rvanja bore se za istu publiku i trude se da obezbijede novac za rast. Sa borilačkim sportom koji postaje sve veći, a vodeće kompanije privlače veliki kapital, industrija borilačkih sportova postala je igra za pobjednike, kako van ringa (ili oktagona), tako i kada se začuje zvono.
Kako je nastao gigant
Najistaknutiji trenutak u borbi promotera borilačkih sportova bilo je spajanje i naknadna inicijalna javna ponuda (IPO) kompanija UFC i WWE, pod imenom TKO Holdings, u septembru 2023. godine.
Da bismo shvatili koliko su velike svaka od kompanija bile pojedinačno, razmotrimo ovo: UFC (Ultimate Fighting Championship) organizuje oko 40 događaja godišnje, i doseže do više od 900 miliona domaćinstava na televiziji u više od 170 zemalja, dok WWE organizuje više od 200 događaja uživo godišnje, sa televizijskim događajima koji dosežu do najmanje milijardu ljudi nedjeljno u više od 180 zemalja. Dva brenda imala su prihod od medija veći od 800 miliona dolara, što je više od trostrukog ukupnog prihoda svih ostalih promotera na listi.
Da bi se vrijednost UFC-a od 11,3 milijarde dolara učinila još upečatljivijom, razmotrimo da su Lorenco (Lorenzo Fertitta) i Frenk Fertita (Lorenzo Fertitta) kupili UFC za samo dva miliona dolara 2001. godine. Zatim, 2016. godine, Endevor (Endeavor) je kupio kompaniju za četiri milijarde dolara, sa godišnjim povratom investicije od 72% dok su Fertiti imali vlasništvo.
Bokseri više zarađuju od MMA boraca
Što se tiče zarade, međutim, bokseri još zarađuju više novca, pri čemu su Kanelo Alvarez (Canelo Alvarez) i Entoni Džošua (Anthony Joshua) na Forbes listi najplaćenijih sportista. Nijedan MMA borac nije se pojavio na listi za 2023. godinu, iako bi to moglo da se promeni nakon poravnanja u martu, koje će zahtijevati da UFC plati 335 miliona dolara bivšim borcima koji su tvrdili da je promocija ograničila njihovu sposobnost da maksimizuju zaradu.
Za MMA borce koji žele da maksimizuju svoje prihode, i konkurenti UFC-a su nedavno napravili neke značajne poteze. Jedna od najbrže rastućih kompanija u borilačkim sportovima je ONE Championship sa sjedištem u Singapuru, koja je od 2014. godine prikupila više od 500 miliona dolara kapitala iz rundi finansiranja. ONE se fokusirao na globalni rast i ima medijske ugovore koji omogućavaju da njihov proizvod stigne u više od 150 zemalja. Dodatno, ONE je takođe tražio da proširi svoj portfolio događaja uživo, nakon uspješnog lansiranja u Sjedinjenim Američkim Državama prošle godine na rasprodatom događaju u Denveru, a zatim lansiranju svoje prve promocije u Kataru ranije ove godine. Katarci su takođe igrali ključnu ulogu u rastu One-a kao važnog igrača u njihovoj posljednjoj rundi finansiranja.
Vlasnik Professional Fighters League (PFL), Don Dejvis (Donn Davis), nije želio da bude jedini MMA promoter koji je ostao iza, pa je prošlog novembra kupio rivala Bellator nakon što je dobio investiciju od 100 miliona dolara od novog odjeljenja javnih investicija Saudijskog fonda za javna ulaganja (PIF), poznatog kao SRJ. Akvizicija Bellatora dala je PFL-u veći broj boraca, uz potpisivanje zvijezde društvenih mreža i slavnog boksera Džejka Pola (Jake Paul), i bivšeg UFC teškaškog šampiona Fransisa Nganua (Francis Ngannou).
Iako je PFL direktna konkurencija UFC-u, njegova struktura je dizajnirana poput četiri najveće sjevernoameričke sportske lige, sa regularnom sezonom, plejofom i krunisanjem šampiona na kraju sezone, i do sada je to naišlo na odobravanje kod navijača. U svom petom izdanju, rejtinzi PFL-a su porasli za 45% u odnosu na prethodnu godinu na ESPN-u i ESPN+, sa prosječno 509.000 gledalaca po događaju regularne sezone, otprilike polovinom prosječne gledanosti događaja UFC-a.
Miješanje disciplina
Možda je najveći pokazatelj da boks, MMA i rvanje postižu jednakost u tome koliko se mnogi borci miješaju. Jedna od najočekivanijih borbi protekle decenije bila je 2017. godine, kada je MMA zvijezda Konor Mekgregor (Conor McGregor) navukao bokserske rukavice kako bi se suočio sa penzionisanim šampionom Flojdom Mejvederom Juniorom (Floyd Mayweather Jr. More). Nedavno je teškaški šampion Tajson Fjuri (Tyson Fury) pobijedio bivšeg UFC šampiona Fransisa Nganoa u kontroverznoj bokserskoj borbi oktobra prošle godine, koju su mnogi navijači mislili da je Ngano zapravo dobio. Pet mjeseci kasnije, u martu, Entoni Džošua je odbranio čast boksa nokautiranjem Nganoa u drugoj rundi.
Prekogranično se ne ograničava samo na boksere i MMA borce. Profesionalno rvanje ima dugu istoriju uvođenja boraca iz drugih arena, sve do Alijevog pojavljivanja na prvoj Vreslmaniji 1985. godine. Bivša UFC šampionka Ronda Rouzi (Ronda Rousey) imala je petogodišnji mandat u WWE-u, što je uključivalo četiri osvajanja titula tokom njenog boravka u kompaniji. I profesionalni rvači su takođe prešli na drugu stranu – najpoznatiji je višestruki povratak Broka Lesnara (Brock Lesnar) u UFC. Lesnar je počeo svoju WWE karijeru 2002. godine, prije nego što je prešao u UFC 2008. godine, gdje je gotovo odmah osvojio šampionski pojas u teškoj kategoriji.
Borilački sportovi takođe su daleko odmakli u očima javnosti – koja je nekada smatrala MMA ljudskom borbom pijetlova. Danas, ESPN emituje borbe za UFC, PFL i Top Rank Boxing. Pored toga, najpoznatiji servisi za strimovanje poput Amazon Prajma (Amazon Prime) i Netfliksa (Netflix) potpisali su ugovore za prikazivanje Premier Boxing Championship-a i WWE-ovog Monday Night Raw-a. Navijači, međutim, i dalje raspravljaju na društvenim mrežama o tome koja marka je najbolja.
Evo najvrijednijih promotera borilačkih sportova za 2024.
UFC 11,3 milijarde dolara
| Prihod za 2023: 1,29 milijardi | Operator: Dejna Vajt (Dana White) | Najatraktivniji borci: Izrael Adesanja (Israel Adesanya), Džon Džouns (Jon Jones), Šon O’Mali (Sean O’Malley) |
Sa globalnim dosegom koji obuhvata više od 170 zemalja, UFC predstavlja MMA borce iz svih krajeva svijeta, koji teže slavi unutar Oktagona. Najbolji borci poput Izraela Adesanje, Maksa Holoveja i Aleksa Pereire redovno stavljaju svoje tijelo na liniju i priređuju šou koji privlači fanove na događaje. UFC 300 bio je još jedan primjer, jer je Holovej bio popularna tema na Twitteru zbog svoje elektrizirajuće nokaut borbe protiv Džastina Gejčija u posljednjoj sekundi njihovog meča.
WWE 6,8 milijardi dolara
| Prihod za 2023: 1,33 milijarde | Operator: Nik Kan (Nick Khan) | Najatraktivniji borci: Roman Rejns ( Roman Reigns), Kodi Rods (Cody Rhodes), Ria Ripli (Rhea Ripley) |
WWE je bio vodeće ime u profesionalnom rvanju kada ga je osnovao Vins Mekmaon (Vince McMahon) (koji je kupio tadašnji WWWF od svog oca) 1982. godine. Sa zvijezdama poput Halka Hogana (Hulk Hogan), Stoun Kold Stiva Ostina (Stone Cold Steve Austin), Stijenu (The Rock) i Andertejkera (Undertaker), WWE i njegovi godišnji Vreslmanija događaji postali su kulturni fenomen. Danas, WWE nedjeljno doseže više od milijardu ljudi širom svijeta sa svoje tri televizijske emisije, i produkuje više od 200 događaja uživo svake godine.
AEW 2 milijarde dolara
| Prihod za 2023: 250 miliona | Operator: Toni Kan (Tony Khan)| Najatraktivniji borci: Mladi Baksi (The Young Bucks), Džon Moksli (Jon Moxley), Keni Omega (Kenny Omega) |
Najmlađi promoter na listi, AEW je postao glavni izazivač WWE-a kada je lansiran 2019. godine. AEW je odmah dobio legitimitet zahvaljujući superstarovima poput Krisa Jeriha, Kenija Omege i Mladog Baksa, dok je partnerstvo sa New Japan Pro Wrestlingom i kupovina Ring of Honor pomoglo mladom brendu da izgradi svoj roster i biblioteku mečeva.
ONE Championship 1,3 milijarde dolara
| Prihod za 2023: 140 miliona | Operator: Čatri Sitiodong (Chatri Sityodtong)| Najatraktivniji borci: Kristijan Li (Christian Lee), Stemp Ferteks (Stamp Fairtex), Anatolij Malihin (Anatoly Malykhin) |
ONE Championship se emituje u 150 zemalja. Podržan značajnim investicijama, ONE nastavlja da širi svoj uticaj, čime potvrđuje položaj rastućeg igrača u borilačkim sportovima. Vrhunski borci poput Anatolija Malihina, Kristijana Lija i Stempa Ferteksa biće ključni u pomoći ONE-u da nastavi da širi svoju publiku i privlači fanove na događaje uživo u novim teritorijama poput Sjeverne Amerike i Bliskog Istoka, gdje su uspješno održani događaji tokom proteklih nekoliko mjeseci.
Matchroom Boxing 850 miliona dolara
| Prihod za 2023: 134 miliona | Operator: Edi Hern (Eddie Hearn) | Najatraktivniji borci: Entoni Džošua (Anthony Joshua), Kejti Tejlor (Katie Taylor), Dmitrij Bivol (Dmitry Bivol) |
Poznat po svom timu poznatih boraca i sklonosti ka pružanju nezaboravnih mečeva, Matchroom je hrabri promoter u boksu. Bivši teškaški šampion Entoni Džošua i neprikosnoveni šampion u lakoj i super lakoj kategoriji, Kejti Tejlor, privlače veliku pažnju za Matchroom, pri čemu se Džošua redovno bori sa vrhunskim rivalima, i lako je pobijedio MMA zvijezdu Fransisa Nganua ranije ove godine. Tejlor, popularna irska bokserka, boriće se protiv Amande Serano 20. jula kao dio glavnog događaja – egzibicionog meča Džejk Pol-Majk Tajson (Jake Paul-Mike Tyson).
PFL 690 miliona dolara
| Prihod za 2023: 110 miliona | Operator: Don Dejvis (Donn Davis)| Najatraktivniji borci: Fransis Nganu (Francis Ngannou), Impa Kasanganaj (Impa Kasanganay) |
PFL je druga najmlađa kompanija na listi i već je napravila neke velike poteze u borilačkim sportovima. Krajem 2023. godine, PFL je kupio rivala Bellator, gradeći roster brenda, dok je eliminisao konkurenta. Samo nekoliko mjeseci ranije, promocija je potpisala i Fransisa Nganua i Džejka Pola – Jutjub zvijezdu koja će se boriti protiv Majka Tajsona u boksu u julu.
Top Rank Boxing 630 miliona dolara
| Prihod za 2023: 100 miliona | Operator: Bob Arum | Najatraktivniji borci: Tajson Fjuri (Tyson Fury), Naoja Inue (Naoya Inoue), Šakur Stivenson (Shakur Stevenson) |
Vodeći poznati promoter Bob Arum ima najveći magnet u boksu u vidu neporaženog WBC šampiona Tajsona Fjurija, ali on nije jedini šampion na rosteru. Top Rank takođe predstavlja Teofima Lopeza (WBO šampiona u super lakoj kategoriji) i Artura Beterbieva – koji drži pojaseve IBF, WBC i WBO u poluteškoj kategoriji. Uskoro se očekuje povratak Fjurija u ring u Rijadu, Saudijska Arabija, gdje će se boriti protiv Oleksandra Usika (Oleksandr Usyk), u meču koji će ujediniti teškaške šampionate prvi put od 1999. godine.
Premier Boxing Championship – 600 miliona dolara
| Prihod za 2023: 95 miliona | Operator: Al Hejmon (Al Haymon) | Najatraktivniji borci: Kanelo Alvarez (Canelo Alvarez), Džervonta Dejvis (Gervonta Davis), Terens Kroford (Terence Crawford) |
PBC je dom, možda, najboljeg boksera u svijetu ako se posmatra relativno u odnosu na njegovu težinu – Saula „Kanela“ Alvareza. Tridesettrogodišnji šampion je dosta lutao posljednjih nekoliko godina, od Golden Boja do Matchrooma, konačno se pridružujući Premier-u 2023. Ali Kanelo nije jedini bokser na rosteru PBC-a koji može da priredi spektakl. Džervonta Dejvis i Donte Vajlder imaju obilje iskustva u borbi za šampionske pojaseve. Dejvis je bio dio jednog od najvećih bokserskih događaja prošle godine, kada je pobijedio Rajana Garsiju iz Golden Boya, nanijevši mu prvi poraz u karijeri.
Golden Boy Promotions 450 miliona dolara
| Prihod za 2023: 70 miliona | Operator: Oskar de la Hoja (Oscar de la Hoya) | Najatraktivniji borci: Rajan Garsija (Ryan Garcia), Haime Mungija (Jaime Munguia), Marlen Esparca (Marlen Esparza) |
Nakon odlaska Kanela Alvareza, Golden Boy Promotions se oslanjao uglavnom na Rajana Garsiju i Haime Mungiju kao glavne atrakcije kompanije. Ali ova dvojica nisu jedini talentovani bokseri na rosteru Oskara de la Hoje. Verhilj Ortiz (Vergil Ortiz Jr) drži WBA Gold i WBO International pojaseve u velter kategoriji, dok Marlen Esparca drži Ring, WBC i WBA pojaseve. Garsijina borba protiv Džervonte Dejvisa (Gervonta Davis) bila je jedan od najvećih događaja u boksu prošle godine, a njegova sljedeća borba protiv Devina Hanija (Devin Haney) 18. aprila, biće njegov pokušaj povratka nakon prvog poraza u karijeri.
Combate Global 20 miliona dolara
| Prihod za 2023: 18 miliona | Operator: Kembel Meklaren (Campbell McLaren) | Najatraktivniji borci: Kristijan Perez (Cristian Perez), Ramiro Himenez (Ramiro Jimenez), Žizela Luna (Gisela Luna) |
Osnovan 2013. godine, Combate Global je MMA promoter u usponu koji cilja najveće špansko govorno područje (Sjedinjene Američke Države i Meksiko). Combate je jedina MMA kompanija u SAD-u koja se može gledati na televiziji, zahvaljujući partnerstvu sa Univision-om i Televisom kako bi donijela sadržaj fanovima. (Combate se može pronaći i na engleskom na Fuse-u, CBS Sports-u i Paramount Plus-u.) Promocija se fokusira na potpisivanje mladih boraca iz cijelog svijeta sa velikim potencijalom i željom da se dokažu, pa iako imena možda još nisu poznata, obratite pažnju na borce poput Kristijana Pereza, Ramira Himeneza i Žizel Lunu.
Mike Ozanian, Forbes
Justin Teitelbaum, Forbes