Stojiljković: Evropski lideri da zauzmu čvrst stav prema sve većem uticaju krajnje desnih pokreta

Nužno je da evropski lideri zauzmu čvrst stav prema sve većem uticaju krajnje desnih pokreta i ultrabogatih pojedinaca, čije su agende često suprotne interesima EU i globalne stabilnosti, smatra profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu Zoran Stojiljković.

On je, komentarišući pokret milijardera Ilona Maska (Elon Musk) na inauguraciji američkog predsjednika Donalda Trampa (Donald Trump) koji je ličio na nacistički pozdrav, kazao da to budi odgovarajući oprez.

„Nespretan pokret ili svjesna provokacija u trenutku kada Maskova politika evidentno ide ka desnici, imajući u vidu njegovu podršku njemačkoj krajnje desnoj stranci AfD i britanskoj antiimigracionoj partiji Reform UK, samo je vrh leden od brijega. Uticajna osoba sa dosta zvaničnom ili poluformalnom pozicijom u novoj Trampovoj administraciji u sistemu najmoćnije zemlje, pa onda i lidera u svijetu, budi odgovarajući oprez. Ono o čemu treba razmišljati jeste ta vrsta, što ja volim da kažem, internacionalne krajnje ekstremne desnice i ultra bogatih“, rekao je Stojiljković Televiziji Vijesti.

Tokom govora na Trampovoj inauguraciji u ponedjeljak, Mask je udario pesnicom u grudi i dva puta ispružio desnu ruku u vazduh, nakon čega je rekao: „Moje srce je uz vas.“

To je izazvalo podijeljene reakcije političara i gledalaca, pri čemu su ga neki evropski zvaničnici i demokratski članovi Kongresa optužili da je izveo nacistički pozdrav. Mask je te optužbe nazvao „prljavim trikovima“.

Njemački kancelar Olaf Šolc (Olaf Scholz) koji je prošle sedmice kritikovao Maskovu podršku evropskim krajnje desničarskim strankama – rekao je na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu u utorak da Mask ima pravo na slobodu govora, ali je dodao: „Ono što ne prihvatamo jeste podrška ekstremno desničarskim pozicijama,“ odgovarajući na pitanje novinara o Maskovom gestu, iako nije direktno komentarisao sam gest niti rekao da li smatra da je to nacistički pozdrav.

Na Maskovu stranu stao je izraelski premijer Benjamin Netanjahu.

On je na X-u napisao da je Mask „lažno okaljan“ podsjetivši na Maskovu posjetu Izraelu poslije „masakra“ 7. oktobra 2023. godine.

Netanjahu je naveo da je od tada Mask više puta snažno isticao pravo Izraela da se brani od „genocidnih terorističkih i režima koji teže da unište jednu jedinu jevrejsku državu“.

Liga za borbu protiv klevete (Anti Defamation League), međunarodna jevrejska nevladina organizacija sa sjedištem u Njujorku, Maskov gest je ocijenila kao „nezgodan“, ali ne i nacistički.

Maskov gest došao u trenutku rastućih trgovinskih tenzija

Zoran Stojiljković upozorava da ovakav gest Ilona Maska dolazi u trenutku kada su ekonomske tenzije između SAD-a i tradicionalnih saveznika pred eskalacijom, imajući uvidu Trampove najave uvođenja takozvanih kaznenih carina Evropskoj uniji, Kanadi, ali i Kini i Meksiku.

Tu je, dodaje, i predlog američkog predsjednika da članice NATO-a povećaju svoje izdvajanje za odbranu, što znači i značajno veće investiranje u vojnu mašineriju.

„Šta reći nego da su to opasne poruke i da zahtijevaju dosta jasnu demarkacionu liniju u kojoj vi možete imati razumijevanje za neku moć i za nekakav interes, ali da morate da se suočite sa činjenicom da će se voditi trgovinski ratovi i prema saveznicima, da je u najavi da se podignu udjeli za naoružanje u budžetima na gotovo nevjerovatnih 5 odsto i da se mora imati nekakvu vrstu odgovora na to. Maskova desnica možda nije podignuta s namjerom, ali njena sjenka sve više pada na globalnu političku scenu gdje granica između slobode govora i govora mržnje postaje sve tanja“, zaključuje Stojiljković.

Mask se obratio pristalicama AfD-a na predizbornom skupu

Mask se danas putem video linka obratio okupljenim pristalicama ekstremno desničarskoj stranke Alternativa za Njemačku (AfD) na predizbornom skupu u gradu Hale u Njemačkoj, gdje su za februar zakazani prijevremeni parlamentarni izbori.

„Dobro je biti ponosan na njemačku kulturu, njemačke vrijednosti, a ne gubiti to u nekoj vrsti multikulturalizma koji sve razvodnjava“, rekao je Mask, prenosi Reuters.

Mask je ponovio svoju podršku stranci, za koju je rekao da oličava „najbolju nadu za Njemačku“. Milijarder je u govoru hvalio „njemačku naciju koja seže hiljadama godina unazad“.

Mask je posljednjih nedjelja komentarisao unutrašnju politiku u Njemačkoj i drugim evropskim zemljama, objavljujući izjave na svojoj onlajn platformi X, otvoreno podržavajući AfD.