Firme u vlasništvu stranaca masovno pod lupom poreznika zbog kršenja zakona

Virtuelne kancelarije postale su posljednjih godina novi poslovni trend. Gugl (Google) pretraga svjedoči da je sve više onih koji za nekoliko desetina eura mjesečno nude usluge registracije firme na njihovoj adresi. Istovremeno porastao je i broj kompanija i preduzetnika, naročito onih iz inostranstva, koji koriste usluge virtuelnih kancelarija.

Propisi koji su na snazi ne zabranjuju ovako nešto. Naprotiv, na jednoj adresi, bilo da je riječ o advokatskoj kancelariji ili knjigovodstvenoj agenciji koja nekoj firmi „radi knjige“, može biti registrovano na stotine firmi.

Ali, te firme osim što moraju da imaju istaknuto ime na adresi na kojoj su registrovane, u obavezi su i da imaju zaključen ugovor sa svojim „stanodavcem“. Praksa ipak pokazuje da se to često ne podrazumijeva.

Učestale kontrole

Iako u Poreskoj upravi Srbije nisu odgovorili na pitanja Forbes Srbija, saznajemo da je posljednjih nekoliko mjeseci ova institucija odlazila u učestale kontrole u prostorije virtuelnih kancelarija i tražila one koji su na toj adresi nastanjeni, što se ranijih godina nije dešavalo u tom obimu.

Naši dobro obaviješteni izvori kažu da je u ovoj opsežnoj kontroli uočeno da znatan broj firmi, pretežno onih čiji su vlasnici strana pravna ili fizička lica, nemaju na adekvatan i zakonom propisan način regulisan ugovor o saradnji sa knjigovodstvenom agencijom niti istaknut naziv firme na registrovanoj adresi zbog čega je mnogima privremeno oduziman PIB.

Stolica od 40 eura

„Prema našim informacijama, Poreska uprava je sprovodila kontrolu svih adresa i pravnih lica koja su registrovana na tim adresama jer se došlo do saznanja da na nekim adresama postoji i više od 100 registrovanih kompanija, a da kompanije koje su registrovane na ovim adresama nisu prezentovale zaključene ugovore o zakupu kancelarijskog prostora, odnosno ugovore o korišćenju usluga virtualne kancelarije“, kaže za Forbes Srbija Miomir Stojković, advokat u advokatskoj kancelariji Stojković advokati.

On dodaje da je Poreska uprava osnovano odlučila da ovim kompanijama oduzima PIB dok se nepravilnost ne ispravi.

„Pred kraj prošle i početkom ove godine Poreska uprava je odlaskom na adrese kontrolisala ove firme, ranije se ne sjećam da je bilo takve vrste kontrole. Znam za firme kojima je oduzela PIB jer se ispostavilo da nisu poštovali propise koji ovo regulišu“, kaže za Forbes Srbija Milan Trbojević, poreski savjetnik i vlasnik sajber knjigovodstvene agencije Knjiški moljac.

Trbojević koji svojim klijentima po mjesečnoj cijeni od 40 eura izdaje „stolicu“ tj. virtuelnu kancelariju, kaže da njegovi klijenti nisu kažnjavani, jer uglavnom ne radi sa strancima.

„Imao sam loše iskustvo sa migrantima, pa zbog toga nisam želio ni sada sa Rusima da sarađujem. Korisnici naše virtuelne kancelarije su uglavnom firme kojima radimo knjigovodstvo. Oni uglavnom ne koriste naš prostor kao svoje radno mjesto, rijetko kada dolaze da tu sjednu i rade, ali mi im svakako izdajemo i fizički tu mogućnost, kao i prijem pošte koja im stiže na našu adresu. Mi tu poštu proslijedimo njima u elektronskom obliku, a papir čuvamo u registratorima pa im to dostavimo naknadno“, dodaje Trbojević.

EU praksa i domaća stvarnost

I u Srbiji i u Evropskoj uniji je praksa da ove usluge pružaju firme koje se bave knjigovodstvom, računovodstvom, revizijom ili advokatskim poslom. Samo u TC Enjub na Novom Beograu, Forbes Srbija je identifikovao više od 1.700 privrednih subjekata sa sjedištima u lokalima knjigovodstvenih agencija. Mahom su to pravna lica u vlasništvu ruskih državljana i ruski preduzetnici.

„Najbolja praksa je da se novoosnovana kompanija registruje na adresi firme kojoj je povjereno vođenje računovodstvenih ili pravnih usluga i kojoj je već dato ovlašćenje da zastupa tu novoosnovanu kompaniju u poresko-pravnim poslovnim procesima“, objašnjava za Forbes Srbija Alan Abazović, iz kancelarije Stojković advokati.

On dodaje da, nažalost, u Srbiji pored ovoga, postoji i čitav niz drugih kompanija koje pružaju usluge virtuelne kancelarije i to samo tako što klijentu daju mogućnost da se registruje na njihovoj adresi.

„Prilikom kontrole poreskih organa, dešava se da na nekoj adresi postoji na desetine registrovanih privrednih subjekata, a u samoj poreskoj kontroli se konstatuje da na predmetnim adresama ne postoje zaposleni, istaknute table za identifikaciju kompanija, ovlašćeni zastupnici, punomoćnici…“, napominje Abazović.

Sagovornici Forbes Srbija objašnjavaju da bi virtuelne kancelarije sa svojim klijentima trebalo da zaključe ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji koji sadrži „elemente zakupa poslovnog prostora, na primjer pravo korišćenja konferens sale, modalitete angažovanja pružaoca usluga sa ciljem prijema i arhiviranja pošte kao i vođenja djelovodnog dnevnika, zatim usluga arhiviranja dokumentacije“…

„Dodatno, predmet ovog ugovora može biti i davanje prava korisnika usluga da koristi drugu infrastrukturu pružaoca usluga, poput interneta, servera, telefona. Takođe, predmet ugovora može biti i angažovanje lica koje bi komuniciralo u ime korisnika usluga sa trećim licima, odgovaralo na pozive ili mejlove“, objašnjava Miomir Stojković.

Kazne za goste, ali ne i za domaćine

Usluge virtuelnih kancelarija naročito koriste stranci, to jest strana pravna ili fizička lica koja u Srbiji osnuju firmu, ali fizički i dalje nisu prisutni. I oni su prema saznanjima Forbes Srbija bili predmet ove kontrole poreskih organa.

I dok su poreski organi njima oduzimali PIB u situaciji kada na adresi na kojoj su se registrovali ne pronađu istaknuto ime ili nema adekvatnog ugovora između njih i virtuelne kancelarije, one nisu po istom principu kažnjavane.

Prema riječima naših sagovornika, „Poreska uprava sankcionisala je korisnike usluge, a nismo upoznati da su istovremeno sankcionisani i nesavjesni pružaoci ovih usluga“, kažu u advokatskoj kancelariji Stojković advokati.

“Problem je što pri registraciji i osnivanju kompanije u APR-u, osnivač nema obavezu da priloži bilo kakav dokaz, ugovor o vlasništvu nad nepokretnošću, ugovor o zakupu ili ugovor o korišćenju usluga virtualne kancelarije koji je osnov prava korišćenja adrese navedene u registracionoj prijavi. Drugim riječima, nema obavezu da dostavi bilo kakav dokaz da će privredno društvo obavljati poslovnu aktivnost na adresi koju je naznačio“, kaže Stojković.

Zakonske manjkavosti

Pošto će virtuelnih kancelarija biti sve više, jer je u Srbiji sve više pravnih lica čiji osnivači su iz inostranstva, ovu oblast potrebno je dodatno urediti i precizirati.

Alan Abazović kaže da je njihov predlog da se Zakonom o privrednim društvima i Zakonom o postupku registracije u APR-u jasno urede usluge virtuelnih kancelarija tako da pri registraciji „mora priložiti i ugovor o zakupu nepokretnosti ili vlasništvu nad nepokretnosti, odnosno ugovor o korišćenju usluge virtuelne kancelarije“.

„I Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji trebalo bi urediti da pružalac usluga ima obavezu da zastupa korisnika usluga u poreskom upravnom postupku, a posebno u komunikaciji sa Poreskom upravom“, kaže Abazović navodeći da u EU postoji praksa da kompanije čiji osnivači su pravna ili fizička lica nerezidenti te zemlje moraju imati angažovanog poslovnog sekretara, domaće pravno ili fizičko lice koje ima pravo da u pravnom ili poreskom postupku zastupa tu kompaniju, da obavlja poslove prijema pošte i postupa u skladu sa zahtjevima nadležnih organa.

„Na ovaj način bi se izbjegla situacija da osnivači ili zakonski zastupnici kompanija u inostranstvu nisu dostupni nadležnim poreskim ili drugim organima izvršne vlasti Srbije“, tvrdi sagovornik Forbes Srbija.

Petrica Đaković, novinarka Forbes Srbija