Govorite li droidski? Pentagon troši milione na jezik za dronove

Grozničavi snovi Pentagona prepuni su vizija o autonomnim dronovima koji izvode vojne manevre usred užarene bitke sa malo potrebe za uključivanje ljudi. Sa posljednjim napretkom u razvoju vještačke inteligencije (AI), ta budućnost je bliža nego ikad. Postoji samo jedan veliki problem: obezbijediti da roj dronova različitih proizvođača razgovaraju jedni s drugima tokom borbe.

Naučnici iz Pentagona rade na rešavanju tog izazova kreiranjem mreže dronova – one u kojima su sami uređaji mreža i ne postoji potrebna za spoljnim povezivanjem. Ali to rješava samo dio problema. Dronovima je i dalje potreban zajednički jezik da bi komunicirali. Tu na scenu stupa droidski.

„To omogućava da Artu-ditu (R2D2) razgovara sa Sitripiom (C3PO)“, objašnjava za Forbes Kevin Gambold, mastermajnd droidskog i generalni direktor kompanije Anmend Eksperts (Unmanned Experts), koja radi za Vladu, podsjećajući na robotski dvojac iz Ratova zvijezda.

Zajedno sa Univerzitetom Sjeverni Teksas, Gambold od 2020. eksperimentiše kako da pomogne dronovima da međusobno razgovaraju, za šta je dobio podršku veću od sedam miliona dolara kroz ugovore s Vojnim vazduhoplovstvom SAD. Tokom pilot projekta tog leta, koji je sponzorisala američka avijacija, tri drona su igrala igru kukavice: jedan je lebdio kroz vazduh, dok su preostala dva bila programirana da prate putanju koja je ih je opasno približavala prvom. Ako bi lete dronovi pratili te instrukcije, došli bi do zabranjene razdaljine od drona koji stoji. Bez ikakvog ljudskog inputa, letjeće mašine su morale da odluče kako najbolje da upravljaju situacijom, koordinirajući se tako da jedan propusti drugog da proleti prvi.

Bila je potrebna najneizvodljivija količina kodiranja da bi to radilo.

Iako je droidski dizajniran samo za „razgovor mašine s mašinom“, ljudi su potrebni da prošire rječnik jezika jer su zadaci sve komplikovaniji. Kada dronovi nemaju pravi jezik s kojim bi riješili određenu situaciju, Gamboldov tim razvija nove „riječi“ da bi mašine  mogle ponovo da sarađuju. I na kraju, Gambold se nada da će se jezik dovoljno razviti do tačke da će bilo koji sistem vozilo-s-vozilom moći da ga koristi za komunikaciju. To bi moglo da znači da se autonomna vozila koordiniraju na droidskom kako bi odlučile o putanji i obilaženju prepreka, ili da ga futuristička vozila koriste kako bi se bezbjedno kretala kroz neba prepuna dronova.

Razvoj droidskog će doživjeti kulminaciju na testiranju u Koloradu ovog oktobra, gdje će letjelica biti lansirana da obavi misiju i koristiti jezik kako bi izabrala koju taktiku da primijeni u datom scenariju. U jednoj misiji dronovi će probati da suzbiju neprijateljsku protivvazdušnu odbranu detektujući radarski sistem i potom razviti „taktiku da ga napadnu“, kaže Gambold.

Kada istraživači ili vladini podugovarači razbiju kod, ovi napredni sistemi dronova će biti lansirani zajedno, raditi međusobno kako da najbolje dostignu ciljeve i slete u tandemu – sa ljudskim pilotima koji će intervenisati samo ako nešto krene naopako. Podstaknuti ukrajinskom obimnom upotrebom dronova da bi se odbranili od ruske invazije, i strahom od kineskih vještina u naprednim tehnologijama, najbolLije finansirana američka institucija troši puno novca na laboratorije, akademske ustanove i AI tehnološke kompanije kako bi osigurali da SAD bude u prednosti u ratovanju dronovima sljedeće generacije.

Cinici, s druge strane, kažu da uklanjanje većeg dijela ljudskog učešća u ratnim manevrima kao što je ovaj predstavlja etičku nedoumicu. Postoji „puno pitanja koja nameću ovi sistemi onima koji tvrde da su posvećeni zakonima oružanih konflikata“, kaže ekspert za vojne dronove Lusi Sakman, profesorka antropologije nauke i tehnologije na Univerzitetu Lankaster u Velikoj Britaniji. Ona pita, šta će se dogoditi ako autonomni sistemi budu ciljali ljude koje ne bi smjeli da ubiju, kao što su civili?

Avijacija je dosad bila oprezna da AI pozicionira kao alat, a ne kao oružje. Doktor Li Severski (Lee Seversky), viši naučnik za infomacionu superiornost u Istraživačkoj laboratoriji Vazduhoplovstva SAD, kaže za Forbes da se njegovo odjeljenje fokusira na razvoj AI tehnologija koje će osnažiti pilote. Tokom prethodnih godina, Avijacija je testirala AI kopilote kao pomoć u aktiviranju senzora i navigacije. U međuvremenu, potrošili su stotine miliona na različite programe za analizu podataka, koristeći AI da ponude opcije za ljudske pilote. „To nam omogućava da uparimo ono u čemu su mašine dobre – da brzo samelju brojke, fiziku i modele – sa onim u čemu su ljudi dobri“, kaže on. „Perspektiva Avijacije je zaista AI usredsređen na čovjeka“.

Budućnost rojeva dronova je sada

Analiza vladinih ugovora koju je sproveo Forbes otkriva brojne različite projekte fokusirane na razvoj rojeva AI dronova. U jednom ugovoru, američka mornarica dala je Univerzitetu Džordžija Tek 35 miliona dolara da ispita mogućnosti da „sistemi super rojeva“ komuniciraju preko „modaliteta višestrukih senzora“. Cilj je: „obavještajni podaci, nadzor, izviđanje i misije ciljanja“, navedeno je u saopštenju Pentagona o projektu iz 2022. Džordžija Tek ima još jedan ugovor s Avijacijom vredan tri miliona dolara da istražuje „ponašanje u autonomnim i misijama saradnje“ malih dronova lansiranih iz vazduha.

Kompanije su takođe zasute ugovorima za AI dronove, posebno Blu Helou (BlueHalo) iz Arlingtona, Virdžinija, i Šild AI (Shield AI) startap iz San Diega. Šild, za koji je Blumberg izvijestio da vredi 2,5 milijardi dolara, nakon što je prikupio dodatnih 150 miliona dolara, nedavno je dobio još jedan ugovor s Vazduhoplovnim snagama vredan 10 miliona dolara da razvije roj dronova koji može da radi bez GPS-a ili satelitske veze.

Koosnivač i predsjednik Brendon Ceng (Brandon Tseng) kaže da će kompanija vjerovatno početi da klijentima isporučuje timove dronova u nekom trenutku tokom sljedeće godine. On predviđa da će svaki „tim“ početi sa tri do četiri drona koji će „čitati i reagovati jedan na drugi u veoma dinamičnom okruženju“. Kompanija planira da duplira broj dronova po timu svake godine nakon toga.

Generalni direktor Blu Helou Džonatan Manimejker (Jonathan Moneymaker) kaže za Forbes da su još odmakli u odnosu na Šild i razvili flotu dronova koja može da radi potpuno autonomno. Inicijalni fokus kompanije bio je da koristi rojeve u oblastima kao što je poljoprivreda i osmatranje granice, ali već ih koristi vojska. U 2022, kompanija je obezbijedila ugovor vrijedan 21,5 miliona dolara od američke vojske za „ofanzivni mali vazdušni sistem rojeva bez ljudi“, a ukrajinski zvaničnici su iskazali interesovanje za njihovu tehnologiju rojeva, kaže Manimejker.

On tvrdi da su autonomni rojevi Blu Heloua na testovima radili „bez greške“. Ali pojedini eksperti su skeptični da ovi sistemi mogu da izvedu stvarne zadatke, a da to nisu demonstracije. „Samo je riječ o vjeri koja održava fantaziju o potpuno automatizovanim ekvivalentima borbenim avionima“, dodaje Sakman, koja kaže da još treba da vidi funkcionalni primjer onoga što proizvođači obećavaju.

Urgentnost da ovi sistemi budu razvijeni se povećava. Prema nedavnim izvještajima, kineski Nacionalni univerzitet odbrambene tehnologije uspješno je testirao roj više od deset dronova koji su locirali i uništili metu  bez upliva ljudstva, istovremeno izbjegavajući pokušaje da im komunikacija bude ometana.

Početkom septembra, zamjenik sekretara odbrane Katlin Hiks (Kathleen Hicks) rekla je za Vol strit žurnal (Wall Street Journal) da Pentagon planira da razvije flotu AI dronova da bi držao korak sa Kinom. „Ne želimo da budemo u ratu, ali moramo da budemo sposobni da ovaj resor napreduje sa istim nivoom urgentnosti jer (Kina) ne čeka“, rekla je ona.

Gambold ističe kineski DJI, globalnog lidera na tržištu dronova, koji „blamira“ američke konkurente sa svojih „15 godina vlasništva nad tržištem“.

„Mi smo u globalnom takmičenju i nismo dobili nekoliko posljednjih rundi“, kaže Gambold za Forbes. „Zato nema razloga da vjerujemo da ćemo pobijediti u sljedećoj ako se ne pokrenemo“.

Thomas Brewster / Tomas Bruster

Ja sam novinar u Forbes-u i pokrivam teme bezbjednosti, nadzora i privatnosti. Takođe sam urednik Vajrtep njuzletera (Wiretap newsletter), koji donosi ekskluzivne priče o nadzoru u realnom svijetu i sve najveće sajber bezbjednosne priče nedjelje. Objavljujemo ga svakog ponedjeljka i ovdje se možete prijaviti. Pisao sam tekstove o ovim temama za velike publikacije od 2010. Kao slobodnjak, radio sam, između ostalih, za Gardijan (The Guardian), Vajs (Vice), Vajrd (Wired) i BBC