Deset najbogatijih ljudi u svijetu u novembru
Pad dionica, ranjeni jednorozi (start-ap kompanije vrijedne više od milijardu dolara) i rastuće kamatne stope doveli su do loše godine za najbogatije ljude u svijetu.
Forbes je u aprilu globalno izbrojao 2.640 onih čiji se imetak mjeri desetocifrenim brojem, što je pad sa prošlogodišnjih 2.668. Sveukupno, milijarderi sa Forbesove aprilske liste vrijedili su 12,2 biliona dolara, što je pad od 500 milijardi dolara u odnosu na 12,7 biliona dolara u martu 2022.
Forbes od 1987. prati svjetske milijardere, a tokom godine na dnevnoj bazi ažurira podatke o njihovoj imovini. Mnogi milijarderi najveći dio bogatstva drže u akcijama kompanija koje su osnovali. Kako se cijene tih akcija kreću, tako se kreće i njihovo bogatstvo.
U velikom dijelu prve polovine ove godine, francuski magnat luksuza Bernar Arno (Bernard Arnault) zauzimao je prvo mjesto na Forbes listi najbogatijih, ali to se promijenilo 8. juna kada je izvršni direktor Tesle Ilon Mask (Elon Musk) ponovno zasjeo na tron, s bogatstvom od skoro 238 milijardi dolara. Mask je do 11. novembra zadržao tu poziciju, na kojoj se nalazio i gotovo čitave 2022. godine.
Forbes donosi 10 najbogatijih ljudi u svijetu zaključno s 11. novembrom 2023:
1. Ilon Mask (Elon Musk), 227,1 milijarda dolara
IZVOR BOGATSTVA: Tesla, SpaceX, DOB: 52 godine DRŽAVA: SAD
- Ilon Mask suosnivač je šest kompanija, uključujući kompaniju za proizvodnju električnih automobila Tesla, proizvođača raketa Spejs Eks (SpaceX) i start-ap za tunele Boring Company.
- Mask posjeduje 21 odsto udjela u Tesli (akcije i opcije), ali je založio više od polovine svojih akcija kao kolateral za lične zajmove do 3,5 milijardi dolara.
- Spejs Eks, osnovan 2002, vrijedi skoro 150 milijardi dolara nakon tenderske ponude od 750 miliona dolara u junu 2023. Skoro je petostruko uvećao svoju vrijednost za četiri godine.
- Boring Company, čiji je cilj da pobijedi saobraćaj, prikupila je 675 miliona dolara novih sredstava u aprilu 2022. godine, vrednujući se na 5,7 milijardi dolara.
- U aprilu 2022. godine, upravni odbor Twitter-a saglasio se da proda kompaniju Masku za 44 milijarde dolara, nakon što je on otkrio udio od 9,1 odsto i prijetnju neprijateljskim preuzimanjem.
- Dogovor je zaključen u oktobru 2022. nakon što je Mask pokušao da odustane, a Twittter podnio tužbu. Procjenjuje se da Mask poseduje 74% kompanije, koja se sada zove X.
Rođen je u Južnoafričkoj Republici, a u Kanadu se preselio prije 18. rođendana. Diplomu iz ekonomije dobio je na univerzitetu u Pensilvaniji. On je 2000. svoju onlajn banku X.com udružio sa sličnom platformom čiji je suosnivač Piter Til (Peter Thiel) kako bi osnovao Pejpal (PayPal), kojeg je kupio iBej (eBay) 2002. za 1,4 milijarde dolara. Iste godine Mask je osnovao Space Eks u gradu El Segundo nedaleko od Los Anđelesa, a dvije godine kasnije pridružio se Tesli kao ulagač i predsjednik uprave.
Kompanija Tesla osnovana je godinu ranije, a Masku je kasnije dat status suosnivača. Na berzu je s Teslom izašao 2010, dvije godine nakon što je postao izvršni direktor. Tržišna kapitalizacija dramatično je rasla tokom 2020. i 2021. U septembru 2021. Mask je postao najbogatiji čovjek u svijetu, a u novembru iste godine njegovo bogatstvo doseglo je svoj vrhunac: 320 milijardi dolara.
2. Bernar Arno i porodica (Bernard Arnault & family), 181,9 milijardi dolara
IZVOR BOGATSTVA: LVMH DOB: 74 godine DRŽAVA: Francuska
- Bernar Arno je izvršni direktor i predsjednik kompanije LVMH, najveće kompanije luksuzne robe u svijetu koja obuhvata 75 modnih i kozmetičkih marki, uključujući Luj Viton (Louis Vuitton) i Seforu (Sephora).
- LVMH je 2021. godine kupio i poznatu američku draguljarnicu Tifani (Tiffany & Co.) za 15,8 milijardi dolara, što se smatra najvećim ikada zabilježenim preuzimanjem luksuznog brenda.
- Arnoov otac zaradio je malo bogatstvo u građevini. U svojim preduzetničkim počecima, Arno je iskoristio očevih 15 miliona dolara kako bi kupio kompaniju Kristijan Dior (Christian Dior) 1984. godine.
- Arno ima petoro djece, a svi rade u LVMH.
Arno je skoro cijelu prvu polovinu ove godine bio na čelu Forbesove liste najbogatijih, a u junu je pao na drugo mjesto.
3. Džef Bezos (Jeff Bezos), 166,2 milijarde dolara
IZVOR BOGATSTVA: Amazon DOB: 59 godina DRŽAVA: SAD
- Džef Bezos je osnovao giganta za e-trgovinu Amazon 1994. godine u svojoj garaži u Sijetlu.
- U junu 2021. odstupio je s mjesta izvršnog direktora Amazona. Posjeduje nešto manje od deset akcija te kompanije.
- On i njegova supruga Mekenzi (MacKenzie) su se razveli 2019. nakon 25 godina braka i on je na nju prenio četvrtinu svog udjela u Amazonu koji je tada iznosio 16 odsto.
- Bezos je donirao akcije vrijedne više od 400 miliona dolara neprofitnim organizacijama 2022. godine, iako je nejasno koje su organizacije dobile te akcije.
- On je vlasnik Vošington posta (The Washington Post) i Blu oridžina (Blue Origin), kompanije koja razvija rakete, a kratko je letio u svemiru u jednoj od njih u julu 2021.
- Bezos je u intervjuu CNN-u u novembru 2022. godine rekao da planira da donira veći dio svojeg bogatstva tokom svog života, ne otkrivajući specifične detalje.
Bezos je najbogatiji čovek u svijetu postao u julu 2017. godine, prestigavši Bila Gejtsa (Bill Gates). On i Gejts smjenjivali su se na prvom mjestu neko vrijeme: Bezos je prvo mjesto zauzimao od 2018. do 2021, a na drugo mjesto je pao 2022. Od tada je pao čak i do četvrtog mjesta, ali vratio se na treće mjesto krajem januara ove godine kada je palo bogatstvo Indijca Gautama Adanija (prethodno trećeg najbogatijeg).
4. Leri Elison (Larry Ellison) 142 milijarde dolara
IZVOR BOGATSTVA: Oracle DOB: 79 godina DRŽAVA: SAD
- Leri Elison je predsjednik, glavni tehnološki direktor i suosnivač softverskog diva Orakl (Oracle), u kojem ima udio od nešto manje od 40 odsto.
- On je napustio mjesto izvršnog direktora 2014. godine nakon 37 godina na čelu kompanije.
- Orakl je djelimično rastao kroz kontinuirane akvizicije softverskih kompanija, pri čemu je najveća bila akvizicija kompanije za elektronsko vođenje zdravstvenih kartona, Serner (Cerner), za 28,3 milijarde dolara 2021. godine.
- Godine 2020, Elison je trajno preselio na havajsko ostrvo Lanai, koje je gotovo u potpunosti kupio 2012. godine za 300 miliona dolara. Elison je bio član upravnog odbora Tesle od decembra 2018. do avgusta 2022. godine. On i dalje posjeduje oko 15 miliona akcija u tom proizvođaču električnih automobila.
Osam dana u junu ove godine Elison je proveo kao treći najbogatiji čovek u svijetu, prestigavši Bezosa nakon rasta vrijednosti akcija Orakla.
5. Voren Bafet (Warren Buffett), 117,1 milijarda dolara
IZVOR BOGATSTVA: Berkshire Hathaway DOB: 93 godine DRŽAVA: SAD
- Poznat kao “prorok iz Omahe”, Voren Bafet jedan je od najuspješnijih investitora svih vremena. Upravlja kompanijom Berkšir Hetevej (Berkshire Hathaway) koja posjeduje desetine kompanija uključujući osiguravajuću kuću Gajko (Geico), proizvođača baterija Durasel (Duracell) i restoranski lanac Deri Kvin (Dairy Queen).
- Kao sin američkog kongresmena, prve akcije je kupio sa 11 godina, a prvi put je podnio poresku prijavu sa 13 godina.
- On je obečao da će donirati preko 99 odsto svog bogatstva, do sada je dao oko 55 milijardi dolara, većinom kroz Gejts fondaciju (Gates Foundation) i fondacije svoje djece.
- Godine 2010. sa Bilom Gejtsom (Bill Gates) pokrenuo je „Giving pledž (Giving Pledge),“ pozivajući druge milijardere da se obavežu da će donirati barem polovinu svog bogatstva u humanitarne svrhe.
6. Mark Zakerberg (Mark Zuckerberg) 116,5 milijardi dolara
IZVOR BOGATSTVA: Facebook/Meta DOB: 39 godina DRŽAVA: SAD
- Mark Zakerberg je pokrenuo Fejsbuk (Facebook) na Harvardu 2004. godine kada je imao 19 godina kako bi omogućio studentima da povežu imena sa fotografijama svojih kolega. Fejsbuk je javnu ponudu dionica objavio u maju 2012. godine. Zakerberg sada posjeduje oko 13 odsto akcija kompanije.
- U novembru 2021. godine, Fejsbuk je promijenio ime u Meta kako bi usmjerio fokus kompanije ka metaverzumu. U decembru 2015. godine, Zakerberg i njegova supruga Prisila Čen (Priscilla Chan) su se obavezali da će donirati preko 99 odsto svog udjela u Meti tokom života.
Zakerberg je ranije ovog ljeta ponovo došao na popis 10 najbogatijih i to prvi put od januara 2022. Razlog za to je rast vrijednosti akcija kompanije Meta.
7. Bil Gejts (Bill Gates), 115,4 milijarde dolara
IZVOR BOGATSTVA: Microsoft, ulaganja DOB: 67 godina DRŽAVA: SAD
- Bil Gejts je pretvorio svoje bogatstvo iz softverske firme Majkrosoft u raznovrsna ulaganja, uključujući investicije u kompanije za proizvodnju energije bez emisije ugljenika.
- U maju 2021. godine, Bil i Melinda Gejtes su putem Twittera objavili da okončavaju svoj brak nakon 27 godina. Ipak i dalje zajedno predsjedavaju dobrotvornom Gejts fondacijom (Gates Foundation).
- Gejts, koji je osnovao Majkrosoft sa Polom Alenom (Paul Allen) (preminulim 2018. godine) 1975. godine, prenio je Melindi najmanje 6 milijardi dolara vrijedne dionice u kompanijama kao dio sporazuma o razvodu. Do marta 2020. godine, kada se Gejts povukao iz borda Majkrosofta, posjedovao je oko 1,3 odsto dionica ove softverske i računarske kompanije.
- Investirao je u desetine kompanija, uključujući Ripablik Servis end Dir (Republic Services and Deere & Co), i jedan je od najvećih vlasnika obradivog zemljišta u SAD. Do sada je Gejts donirao više od 59 milijardi dolara Gejts fondaciji, uključujući poklon od 20 milijardi dolara koji je objavljen u julu 2022. godine. Većina njegovih ranijih donacija bili su pokloni Majkrosoftovih akcija.
Forbes je Gejtsa prvi put proglasio milijarderom 1987. godine, a bio je najbogatiji čovjek svijeta od 1995. do 2017. (osim 2008. i 2010-2013.). Bezos ga je prestigao 2018. u velikoj mjeri zbog toga što je Gejts donirao 59 milijardi dolara fondaciji Gejts, uključujući i 20 milijardi u julu prošle godine.
8. Leri Pejdž (Larry Page) 111,8 milijardi dolara
IZVOR BOGATSTVA: Google DOB: 50 godina DRŽAVA: SAD
- Leri Pejdž je odstupio sa pozicije izvršnog direktora kompanije Alfabet (Alphabet), matične kompanije Gugla (Google), 2019. godine, ali je ostao član upravnog odbora i kontrolni dioničar.
- On je osnovao Gugle 1998. godine sa kolegom doktorantom sa Stenforda, Sergejem Brinom (Sergey Brin).
- Sa Brinom, Pejdž je osmislio Guglov algoritam PejdžRenk (PageRank), koji pokreće ovaj pretraživač.
- Pejdž je bio izvršni direktor do 2001. godine, kada je Erik Šmit (Eric Schmidt) preuzeo tu poziciju. Zatim je ponovo bio izvršni direktor od 2011. do 2015. godine, kada je postao izvršni direktor nove matične kompanije Gugla, Alfabeta.
Na popis deset najbogatijih u svijetu prvi put je dospio u maju ove godine, nakon što je vrijednost akcija Alfabeta značajno skočila, nekih 15 odsto.
9. Stiv Balmer (Steve Ballmer) 110,7 milijardi dolara
IZVOR BOGATSTVA: Majkrosoft (Microsoft) DOB: 67 godina DRŽAVA: SAD
- Stiv Balmer je bivši izuzetno uticajni izvršni direktor kompanije Majkrosoft, koji je rukovodio kompanijom od 2000. do 2014. godine. Pridružio se Majkrosoftu 1980. godine kao zaposleni broj 30 nakon što je napustio MBA program na Stanfordu.
- Balmer je rukovodio Majkrosoftom kao izvršni direktor nakon prvog pada “dot-com” tržišta i kroz napore da sustigne Gugl (Googl) u sposobnostima pretrage i Epl (Apple) u mobilnim telefonima.
- Godine 2014. kada se povukao iz Majkrosofta, kupio je NBA ekipu Los Anđeles Klipers (Los Angeles Clippers) za 2 milijarde dolara. Prema Forbesu, vrijednost tima sada iznosi 4,65 milijardi dolara.
- Od 2014. godine jačao je svoju filantropiju, ulažući preko 2 milijarde dolara u fond sa savjetima za donacije, sa fokusom na ekonomsku mobilnost;
- Do danas, Balmerovi su donirali gotovo 3,5 milijardi dolara. U 2022. godini, on i njegova supruga Koni (Connie) donirali su oko 425 miliona dolara Univerzitetu Oregon kako bi osnovali institut usmjeren na ponašanje i mentalne potrebe djece u državi.
10. Sergej Brin (Sergey Brin) 107,3 milijarde dolar
IZVOR BOGATSTVA: Google DOB: 50 godina DRŽAVA: SAD
- Sergej Brin odstupio je mjesta predsjednika Alfabeta (Alphabet) u decembru 2019. godine, ali još ima kontrolni udio u kompaniji, a član je i njenog odbora.
- Brin se u SAD doselio iz Rusije kao šestogodišnjak sa svojom porodicom kako bi pobjegao od antisemitizma u toj zemlji.
- On je osnovao Gugl sa Lerijem Pejdžom 1998. godine nakon što su se upoznali na Stenford Univerzitetu. Gugl je na berzu izašao 2004. godine, a pod imenom Alfabet, novoosnovane matične kompanije, njime se trguje od 2015. godine.
- Navodno, Brin finansira projekat visokotehnološke letjelice.