Svalbard – mjesto bez viza za život i rad u Norveškoj

Sanjate o životu u inostranstvu, na Arktiku? Svalbard, arktički arhipelag Norveške, nudi rijetku priliku da se u Evropi živi i radi bez vize.

Na norveškom Arktiku nalazi se arhipelag koji se zove Svalbard i koji je najbliže što Evropa ima mjestu bez viza za boravak. U nastavku slijedi objašnjenje gdje se nalazi, kako možete tamo da živite i zašto biste to možda željeli.

Sve veća uloga Svalbarda u arktičkom turizmu

Svalbard se nalazi između Norveške i Sjevernog pola, otprilike između 74° i 81° sjeverne geografske širine u Arktičkom okeanu. Longjerbijen, glavni grad, nalazi se na pola puta između Tromza i Sjevernog pola, što ga čini jednim od najsjevernijih gradova u svijetu. Zimi tamo vlada potpuni mrak, dok ljeti sunce ne zalazi.

Svalbard je poznat po polarnim medvjedima, morževima, arktičkim lisicama, irvasima i morskim pticama. Ljetnja krstarenja fokusirana su na posmatranje kitova, dok su zimska usmjerena na polarnu svjetlost.

Kao i na mnogim pristupačnim mjestima na Arktiku, turizam bilježi snažan rast. Istovremeno se uvode stroži ekološki propisi kako bi se ograničio pristup osjetljivim područjima i lukama, kao i da bi se ljudi strogo razdvojili od susreta sa polarnim medvjedima i drugim životinjama.

Novi propisi, međutim, mogli bi zapravo da učine Svalbard boljim mjestom za posmatranje divljeg svijeta, uz smislenije i odgovornije interakcije. Zanimljiv podatak je da su mačke zabranjene u Longjerbijenu, kako bi se zaštitile lokalne populacije ptica.

Zašto Svalbard ima (gotovo) bezvizni režim?

Jedinstvena pravila otvorenog pristupa na Svalbardu potiču iz ugovora potpisanog u Parizu 8. februara 1920. godine. Tokom prethodnih decenija, arhipelag je funkcionisao kao svojevrsna ničija zemlja, ali je postajao sve interesantniji iz komercijalnih i naučnih razloga. Prvi svjetski rat je zaustavio proces odlučivanja o suverenitetu. Mirovni proces u Parizu, kada su se svjetske mape ponovo crtale i preračunavale, pružio je idealnu priliku. Norveška je dobila kontrolu nad arhipelagom uz uslov da svi imaju jednaka prava pristupa.

Ugovor o Svalbardu propisao je da svi građani država potpisnica imaju jednaka prava da žive, rade i posluju na tom području. Ova prava postoje nezavisno od prava Norveške da uvodi vizne zahtjeve. Stanovnici moraju dokazati da mogu finansijski da se izdržavaju. Uključujući troškove zdravstvene zaštite i života, i, naravno, moraju poštovati zakon.

Devet država je prvobitno potpisalo Ugovor o Svalbardu – Norveška, SAD, Danska, Francuska, Italija, Japan, Holandija, Švedska i Ujedinjeno Kraljevstvo. Od tada se ugovor proširio na oko 40 država, uključujući Rusiju, Kinu, Njemačku, Španiju i mnoge druge članice EU.

Paradoks bezviznog pristupa Svalbardu

Jedna od zanimljivih nedoumica u vezi sa Svalbardom jeste to što arhipelag nema viznu niti pasošku kontrolu. To znači da predstavlja dio Evrope sa bezviznim pristupom za sve. Međutim, ako putujete samostalno, prilično je teško stići do ovog norveškog arhipelaga, a da ne prođete kroz aerodrom u Norveškoj. Kako je Norveška dio šengenskog prostora, većini ljudi je potrebna važeća šengenska viza ili pasoš. To znači da je Svalbard bezvizan u teoriji, ali ne u potpunosti i u praksi. Svako ko ima pravo ulaska u Norvešku može da živi na Svalbardu, bez obzira na državljanstvo ili status vize/dozvole boravka.

Na ostrvima nema željezničkih pruga, pa je pristup moguć isključivo morem ili vazduhom, pri čemu se leti najčešće iz Osla ili Tromza do aerodroma Longjerbijen. Glavno naselje je upravo Longjerbijen, sa oko 3.000 stalnih stanovnika. Nalazi se na ostrvu Špicbergen, glavnom ostrvu arhipelaga.

Još jedan način dolaska jeste ljetnje krstarenje, kada se arktički led dovoljno otopi da omogući pristup. Takođe je moguće doći i preko ekspedicione kompanije koja organizuje ture.

Teškoće u pristupu Svalbardu naglašavaju i ekološki otisak boravka na ovim ostrvima. To je važno razmotriti za svakoga ko planira da tamo živi. Uvoz robe i transport, iz očiglednih razloga, dominiraju svakodnevicom. Letjenje do i iz kontinentalne Evrope ili još udaljenijih destinacija, kao i korišćenje kruzera, rezultira izuzetno visokim emisijama po stanovniku.

Alex Ledsom, saradnica Forbesa

Svalbard—Europe’s Visa-Free Place To Live And Work In Norway