Ako želite da bolje razumijete slike i skulpture, ova knjiga je za vas

Fascinantna nova knjiga o istoriji umjetnosti, oslobođena stručnog žargona, otkriva priče iza 30 najpoznatijih slika i skulptura na svijetu. „Najbolji uvod u doživotno uživanje i nagrada gledanja umjetničkih djela još od Gombricha. Instant klasik“ — Stiven Fraj (Stephen Fry).

Nedavno izašla iz štampe, dugo iščekivana knjiga Great Art Explained (Velika umjetnost objašnjena), britanskog kustosa i pisca Džejmsa Pejna (James Payne), zasniva se na popularnom Jutjub (YouTube) kanalu istog imena. Ova fascinantna nova knjiga o umjetnosti otkriva priče koje stoje iza 30 najpoznatijih slika i skulptura u svijetu. Autor to radi na jednostavan i zanimljiv način, bez zbunjujućeg ili odbojnog stručnog rječnika. Great Art Explained je istorija umjetnosti bez pretencioznosti – pronicljiva, privlačna i zarazna. Posebno je značajno što knjiga nije usmjerena samo na bijele muške umjetnike. Osam poglavlja posvećeno je umjetnicama, a sedam umjetnika je druge boje kože. Kao i njegov kanal, knjiga ima cilj da demokratizuje shvatanje umjetnosti i približi je širokoj publici. Od početnika do stručnjaka.

Razotkrivanje poznatih mitova o umjetnosti

Ako ste (kao većina posmatrača) uvijek mislili da je žena na Van Ajkovom „Arnolfinijevom portretu“ trudna – varate se. Ne samo da nije trudna, već je mrtva. Ako ste mislili da slike Džordžije O’Kif (Georgia O’Keeffe) prikazuju ženske polne organe, ili da je Van Gog (Vincent Van Gogh) bio mentalno bolestan veći dio života, ili da je „Krik“ zapravo slika čovjeka koji vrišti – i tu biste pogriješili.

Great Art Explained takođe sugeriše da Klimtov (Gustav Klimt) „Poljubac“ uopšte nije romantičan, već prikazuje platonsko prijateljstvo, a da Moneova (Monet) posljednja remek-djela – estetski prelijepi lokvanji – mogu zapravo biti povezani s užasima Prvog svjetskog rata. Džejms Pejn otkriva prave priče iza ovih poznatih djela i razbija mnoge druge mitove u svojoj popularnoj Jutjub seriji Great Art Explained in 15 Minutes, a sada i u novoobjavljenoj knjizi.

„Great Art Explained“ – najpopularniji umjetnički kanal

Prije pet godina, tokom karantina, Pejn je kreirao Jutjub kanal vođen sopstvenim interesovanjem za istoriju umjetnosti, kako bi popunio vrijeme u periodu prisilne pauze u karijeri. Na njegovo iznenađenje, kratki video-klipovi postali su izuzetno popularni (rani i neočekivani tvit podrške od Stivena Fraja pomogao je tome), i za samo godinu dana dobio je novu karijeru. Great Art Explained je danas najveći kanal o istoriji umjetnosti na Jutjubu, sa skoro dva miliona pretplatnika i više od 60 miliona pregleda širom svijeta.

Šta čini umjetničko djelo „velikim“

Knjiga, kao i kanal, pristupa umjetnosti bez suvišne komplikovanosti. Osvjetljava remek-djela iz cijelog svijeta i objašnjava zašto su istinska bezvremenska umjetnička djela. Svako poglavlje istražuje ne samo to djelo, već i život umjetnika, kao i značaj djela u njegovom širem opusu. Drugim riječima, zašto se smatra „velikim“.

Za razliku od klasičnih knjiga iz istorije umjetnosti, koje su tematski organizovane, Great Art Explained je mnogo pristupačnija. Omogućava čitaocima da ulaze i izlaze iz poglavlja po želji. Knjiga počinje monumentalnim djelom kineskog umjetnika Žang Zeduana (Zhang Zeduan ) „Duž rijeke tokom festivala Čingming“ (1085–1145). Slijedi Van Ajkov „Arnolfinijev portret“ (1430), dok posljednje poglavlje donosi djelo britanskog umjetnika Ajzaka Džulijena (Isaac Julien) „Lekcije časa“.

U knjizi se nalaze i druga poznata djela Mikelanđela (Michelangelo), Kloda Monea (Claude Monet) i Edvarda Hopera (Edward Hopper). Ali, i manje poznata remek-djela Hilme af Klint i Suzane Valadon (Suzanne Valadon).

Francuska slikarka Valadon bila je model i muza velikih umjetnika poput Renoara (Renoir), ali je i sama bila izuzetna umjetnica. Njena slika „Plava soba“ jasno je inspirisana Maneovom (Edouard Manet) „Olimpijom“. Ali, umjesto prostitutke koja zavodi pogledom, prikazuje ženu koja voli knjige, puši cigaretu i živi nezavisno – potpuno neseksualizovanu.

Savremena umjetnost takođe zauzima važno mjesto – sa sjajnim poglavljem o meteorskom usponu Žan-Mišela Baskijata (Jean-Michel Basquiat), od njujorškog uličnog pjesnika do svjetski priznatog slikara. Kao i o radikalnim, ozbiljnim aspektima Jajoi Kusame (Yayoi Kusama), miljenice Instagram generacije.

Umjetnost kao vrijeme za razmišljanje

„U svijetu buke i distrakcija“, kaže Pejn, „velika umjetnost nas usporava. Zahtijeva pažnju, refleksiju i interpretaciju. Ne postoji da bi nam dala lake odgovore – ali nam zato pruža bolja pitanja“.

Great Art Explained je odlična kombinacija naučne utemeljenosti i pristupačnosti, koja složenu istoriju umjetnosti čini jasnom, ljudskom i potpuno privlačnom. Nezaobilazan dodatak svakoj biblioteci ljubitelja umjetnosti.

Great Art Explained (tvrdi povez, £30 / $39,95 / 34,5 eura), autor Džejms Pejn, izdavač Thames & Hudson. Objavljena je u Velikoj Britaniji 2. oktobra 2025, a u SAD i ostatku svijeta biće 14. oktobra.

Joanne Shurvell, Forbes

‘Great Art Explained’ Is Your Guide To The Stories Behind Iconic Artworks