Džensen Huang, introvert koji je vjerovao u AI: Životna priča najbrže rastućeg bogataša

LIDERI Forbes Srbija 30. okt 2024. 08:00
featured image

30. okt 2024. 08:00

Kako je kompanija osnovana 1993. radi poboljšanja grafike video igara postala titan vještačke inteligencije 21. vijeka, na čelu sa njenim genijalnim osnivačem Džensenom Huangom (Jensen Huang).

Vijest da je izvršni direktor Envidije (Nvidia), Džensen Huang, ušao među prvih 10 na Forbes rang listi milijardera (124,1 milijardi dolara) zatekla je samo one koji su zaboravili u kojem vremenu danas živimo, i gdje se zapravo pravi novac.

Od svog osnivanja, Envidija je pionir u ubrzanom računarstvu. Envidijin pronalazak GPU-a, grafičke jedinice za obradu 1999. godine pokrenuo je rast tržišta računarskih igara, redefinisao kompjutersku grafiku i zapalio eru moderne vještačke inteligencije. Envidija danas pokreće promjenu platforme ubrzanog računarstva i generativne vještačke inteligencije, transformišući najveće svjetske industrije, duboko utičući na savremeno društvo.

Tajvan

Cijela saga počela je na Tajvanu, 1963. godine, u kojem je Huang rođen. Tačnije u južnom gradiću Tainanu, koji je bio prijestonica Tajvana tokom 250 godina holandske vladavine. Sa devet godina roditelji su ga zajedno sa starijim bratom poslali kod ujaka u Takomu u Vašingtonu, gdje je pohađao osnovnu školu Oneidi. Ona je bila religiozna reformska akademija, a ne prestižni internat, kako je pretpostavljao njegov ujak.

Huang je bio smješten sa sedamnaestogodišnjim problematičnim cimerom. Tokom njihove prve zajedničke noći, dječak je podigao košulju kako bi pokazao Huangu brojna mjesta na kojima je izboden u tučama. „Svaki učenik je pušio, a ja mislim da sam bio jedini dječak u školi bez džepnog noža“, prisjetio se odrastanja Huang u intervjua za Njujorker krajem 2023. godine. Pošto cimer nije bio pismen, Džensen ga je naučio da čita u zamjenu za pravilne vežbe u teretani. Koliko se stotina sklekova isplatilo na njegovom zvezdanom biznis putu, ostaje nam samo da nagađamo.

Foto: Reuters/Arsheeya Bajwa

Nasilje

Iako je živio u akademiji, bio je premlad da pohađa časove. Azijat, sa naglašenim akcentom, bio je gotovo stalna meta klincima iz kraja. Put do škole vodio je preko jednog mostića gdje su svakodnevno radile praćke nasilnih vršnjaka koji nisu bili sposobni da otrpe raznolikost. Te iste klince nekoliko godina kasnije Huang je vodio na izviđačke avanture u šumu. Izdržljiv, trpeljiv, kao takvog ga se sjeća i jedini tadašnji prijatelj Ben Bejs. On je živio sa još petoro braće u kući bez tekuće vode. Cio kraj je odisao siromaštvom, uglavnom su to bile porodice koje su živjele od plantaža duvana.

Saga u Vašingtonu postala je dril izdržljivosti, poput američkih foka. Huang ih je stojički istrpio, a most na kojem su ga gađali kasnije je ličnom donacijom popravio, kao i samu školu. Nakon Vašingtona put ga je sa porodicom vodio u Oregon (Državni univerzitet Oregon). Tu je bio besprekoran srednjoškolski đak, posebno se ističući u oblastima računarstva i matematike. I tenisa.

Obrisi biznisa kroz ljubav

Na časovima električnog inženjeringa glavni suparnik mu je bila Lori Mils. Bila je jedna od samo tri djevojke, od ukupno 250 studenata na ovom odjeljenju univerziteta. Svi muškarci su težili da dobiju naklonost djevojaka kao u čuvenoj sceni filma „Good Will Hunting“ sa Metom Dejmonom (Matt Damon) i Benom Aflekom (Ben Affleck). Huang koji je tada izgledao kao golobradi klinac, nije imao sjajnu početnu poziciju.

Impresionirao je Lori domaćim zadacima i posvećenošću, pa je kroz klinačko peckanje i kompetetivnost nastala i emocija. Ona je je obitavala i kroz biznis (postali su zajedno dizajneri mikročipova u Silicijumskoj dolini), kasnije brak i djecu.

Poslovni i egzistencijalni pritisak bio je na Huangu, koji je već vodio sopstvenu diviziju u navedenoj oblasti, dok bi uveče pohađao časove na Stenfordu. Huang je već tada dokazano briljirao pod pritiskom.

Foto: Ritzau Scanpix/Mads Claus Rasmussen via Reuters

Envidija

Envidiju je osnovao 1993. zajedno sa Krisom Malahovskim (Chris Malachowsky) i Kertisom Primom (Curtis Priem), dvojicom veterana u dizajnu mikročipova. Iako je Huang, tada tridesetogodišnjak, bio mlađi od Malahovskog i Prima, obojica su osjećala da je spreman da bude CEO. „On je brzo učio“, izjavio je jednom prilikom Malahovski, koji je od osnivanja kompanije služio kao njen predsjednik, glavni izvršni direktor i član upravnog odbora.  

Koliko je samo bio u pravu. Envidija je danas jedina američka kompanija, uz Epl (Apple) i Majkrosoft (Microsoft) koja vrijedi više od tri biliona dolara (3,44), a ispred nje se nalazi samo Epl sa vrijednošću od 3,5 biliona.

Prvobitna želja za naziv kompanije bila je NVision, dok nisu saznali da je ime zauzeo proizvođač toalet papira. Huang je predložio Nvidia, koristeći latinsku reč invidia, koja znači „zavist“.

Huang je volio video igre i vjerovao je da postoji tržište za bolje grafičke čipove. Umjesto da ručno crtaju piksele, umjetnici su počeli da sklapaju trodimenzionalne poligone od oblika poznatih kao „primitivi“, štedeći vrijeme i trud, zahtijevajući nove čipove. Envidijini konkurenti su koristili trouglove, ali su Huang i njegovi suosnivači odlučili da umjesto njih koriste četvorouglove. Kada je Majkrosoft najavio da će njegov grafički softver podržavati samo trouglove djelovalo je da će Džensen nastaviti da honorarno radi kao konobar u restoranu „Kod Denija“, u kojem se i nastali njegovi prvi samostalni biznis koraci.

Nakon toga putanja Envidije bila je gotovo filmska, sa ogromnim rizicima, usponima i padovima, prodajom proizvoda Riva 128 u milion primjeraka za samo četiri mjeseca. Do ivice bankrota kada je nastao neformalni moto kompanije, koji se održao i do dana današnjeg – „naša kompanija je na 30 dana od kraja svog poslovanja“. Djeluje da je upravo danas, kada je kompanija na vrhuncu, ovaj moto najmanje utemeljen.

Duel sa Intelom

Decenijama je glavni proizvođač grafičkih kartica (CPU) bio Intel, koji je u nekoliko navrata pokušavao da izbaci Envidiju iz IT igre. Envidija je ipak 1999. imala spreman odgovor, u vidu alternativnog pristupa, predstavljajući grafičku karticu GeForce (GPU). Laički objašnjeno, CPU funkcioniše kao kamion za dostavu, ostavljajući jedan po jedan paket, dok je GPU kao flota motocikala koja krstari gradom.

Envidija je ponudila savršene igrice, i prvi put korišćenje 8K rezolucije. To je uradila zahvaljujući pasioniranom gejmeru i studentu Stenforda Janu Baku. On je odlučio da testira da li ova tehnologija može da se primijeni i na nešto drugo osim na pucanje na kolege sa fakulteta ili vožnju brzim kolima. Nije prošlo mnogo vremena od kada je Bak postao supervizor Envidijinog softverskog paketa za super računanje, poznatog kao Kuda (Cuda).

Huang je 2006. širim masama omogućio super računanje, dok je establišment bio skeptičan, misleći da ne postoji tržište za ovu inovaciju. Nakon kritičkog teksta u Vol strit džurnalu (Wall Street Journal) dvije godine kasnije akcije su pale nekih 70%.

Kuda kao prethodnica vještačkoj inteligenciji

U marketingu Envidija je kroz Kudu tražila kupce, uključujući trgovce akcijama, tragače za naftom i molekularne biologe. U jednom trenutku, kompanija je potpisala ugovor sa Dženeral Milsom kako bi simulirala termičku fiziku kuvanja smrznute pice. Jedna od tadašnjih aplikacija odnosila se i na vještačku inteligenciju. Činilo se da za nju nije bilo tržišta, niti je iko bio pretjerano zainteresovan, dok su neuronske mreže bile diskreditovane.

Jedan od rijetkih naučnika koji uz Huanga nisu odustajali od ove ideje bio je profesor sa Univerziteta u Torontu, Džefri Hinton (Geoffrey Hinton). On je sa svojim studentima, koristeći Envidijinu Kudu kroz neuronsku mrežu prepoznavao ljudski govor, i ohrabrivao ih da koriste navedeni program. Dvije godine kasnije, dva njegova studenta, Aleks Križevski (Alex Krizhevsky) i Ilja Sutskever (Ilya Sutskever ) kupili su dvije GeForce kartice preko Amazona, osposobljavajući neuronsku mrežu za vizuelno prepoznavanje na Nvidijinoj platformi za paralelno računarstvo. Dali su joj milione slika u samo jednoj nedjelji. Upravo je Križevski bio pionir brojnih važnih tehnika programiranja. Njegovo ključno otkriće bilo je saznanje da specijalizovana GPU može da obuči neuronske mreže i do 100 puta brže od CPU opšte namjene.

Sve navedeno dovelo je do stvaranja AleksNeta (AlexNet), arhitekture konvolucione neuronske mreže koju je dizajnirao Križevski u saradnji sa Sutskeverom i Hintonom. Imala je 60 miliona parametara i 650.000 neurona.

Dobro jutro vještačka inteligencijo

Huang je zaključio da će neuronske mreže revolucionizovati društvo, pa je odlučio da Envidiju još jednom stavi na kocku, za nešto u šta je malo ko vjerovao samo par godina prije. Odlučeno je da postaju kompanija za vještačku inteligenciju, u eri u kojoj za nju gotovo niko da nije ni znao. Hrabrost čovjeka koji ne voli da se slika, javno govori, koji je introvert. Huang ni dan danas nema sopstvenu kancelariju u dvije velelepne trouglaste zgrade u Santa Klari. Često lunja po kancelarijama i konferencijskim salama.

Njegova skromnost i nepridavanje sopstvenom značaju vjerovatno su uticala da Envidija po brojnim anketama bude proglašena za jedno od najboljih mjesta za rad u Americi. Svaka zgrada ima bar na vrhu, sa redovnim „happy hour“ matineima. Ukoliko se zaposleni zanesu i recimo jedu za konferencijskim stolom, „A.I.“ u roku od sat vremena šalje domara da počisti nered i mrvice sa stola.

Struktura Envidije je agilna i bez tipične hijerarhije. Do 50 izvještaja se šalje Huangu, a njegovi najbliži saradnici formiraju nedjeljnu listu od pet najvažnijih tema na kojima rade. Za to vrijeme Huang nerijetko posjećuje i najmlađe saradnike propitujući ih i dijeleći sa njima svoje sveobuhvatno znanje. I na samom vrhu nije se opustio, pa dnevno pošalje i više od 100 mejlova. Sve što nije uspon je pad.

Foto: Ritzau Scanpix/Mads Claus Rasmussen via Reuters

I neuspjeh mora da se dijeli

Huangovo najradikalnije uvjerenje je da „neuspjeh mora da se dijeli“. Početkom dvijehiljaditih, Envidija je isporučila neispravnu grafičku karticu sa glasnim, preaktivnim ventilatorom. Umjesto da otpusti menadžere, Huang je organizovao sastanak na kojem su oni elaborirali svoje odluke. I ukoliko su bili previše defanzivno raspoloženi, znao je da je vrijeme za rastanak.

Nakon uspjeha AleksNeta, venture kapitalisti su počeli da ubacuju tone dolara u vještačku inteligenciju. Od Andrisena Horovica (Andreessen Horowitz) do Ilona Maska (Elon Musk). Svijet im se našao na dlanu kada su isporučili svoj prvi super kompjuter DGKS-1, istraživačkoj grupi u kompaniji OpenAI.

Od kada su 2017. istraživači u Guglu (Google) predstavili novu arhitekturu za obuku neuronske mreže nazvanu transformator, Envidija je preplavljena zahtjevima kupaca. Najnoviji modul kompanije za AI trening, poznat kao DGKS H100, metalna kutija od 168 kilograma košta i do 500.000 dolara, i sve porudžbine su izvršene. DGKS H100 radi pet puta brže od hardvera koji je trenirao ČetGPT (ChatGPT), a mogao je da obuči AleksNet za manje od minuta. Envidija je samo dva mjeseca prije isteka prošle godine prodala pola miliona uređaja. Kome nije bilo jasno otkud Huang na ovoj prestižnoj listi sada svakako jeste.

Pljusak priznanja

I to nije kraj, djeluje tek početak. Najnoviji AI modeli imaju moći koje iznenađuju čak i njihove kreatore, a niko tačno ne zna za šta su sve sposobni. (GPT-4, nasljednik ČetGPT-a, može da transformiše skicu na salveti u funkcionalnu veb lokaciju za jedan tren). Bruto profitna marža na Envidijinoj opremi približava se brojci od 70%, pa djeluje da će neke buduće rang liste Huanga i Envidiju moći da pozicioniraju isključivo naviše.

Naučna zajednica Huangu nije ostala dužna, pa je izabran u Nacionalnu inženjersku akademiju i dobitnik je raznih nagrada i počasti – Udruženja industrije poluprovodnika, nagrade Robert Nojs, IEEE, Moris Čang, kao i počasne doktorske diplome sa Tajvanskog nacionalnog univerziteta Čiao Tung i Državnog univerziteta Oregon. Magazini Fortune, The Economist i Brand Finance proglasili su ga za najboljeg generalnog direktora u svijetu, a magazin Tajm za jednu od 100 najuticajnijih osoba u svijetu.

Pavle Jakšić, Forbes Srbija