U Norveškoj otkriveno najveće evropsko nalazište rijetkih metala, važno za smanjenje zavisnosti od Kine

U Norveškoj je otkriveno najveće poznato nalazište rijetkih zemnih elemenata u Evropi, objavila je prije nekoliko dana rudarska kompanija Rare Earths Norway.

Uz ulaganje nešto manje od milijardu eura, rudnik bi do 2030. godine mogao osigurati 10 posto evropske potražnje za rijetkim metalima, što je i strateški cilj EU.

Nalazišta se nalaze u takozvanom Fen karbonatnom kompleksu (Fen Carbonatite Complex) u blizini grada Ulefossa u okrugu Telemark, oko dva sata vožnje jugozapadno od Osla. Nakon tri godine istraživanja, kompanija je izradila prvu procjenu rezervi, koja je obuhvatila najveći dio ležišta do dubine od 468 metara.

Ranija istraživanja pokazala su da bi se rudarenje moglo obavljati do dubine od hiljadu metara. Stoga Rare Earths Norway (REN) vjeruje da bi kasnije procjene zaliha mogle biti još veće.

Pretekao Šveđane

Trenutna procjena iznosi 8,8 miliona metričkih tona za ekstrakciju odgovarajućih oksida rijetkih zemnih metala, od čega su 1,5 miliona metričkih tona rijetkih zemnih magnetnih metala koji se koriste, na primjer, u električnim vozilima i vjetroturbinama. EU identifikuje te metale kao najkritičnije, jer njihovu nabavku u velikoj mjeri kontroliše Kina.

“Ovo je vrlo važan trenutak za Rare Earths Norveška”, napisao je izvršni direktor kompanije Alf Reistad u saopštenju za javnost. “Procjena zaliha otkriva potencijal nalazišta da postane istinski transformativni resurs koja može podržati siguran lanac snabdijevanja rijetkim metalima u Evropi.”

Norveško otkriće nadmašuje prošlogodišnje otkriće u Švedskoj. U jaanuaru 2023. godine švedska rudarska kompanija LKAB objavila je da su pronašli oko milion metričkih tona oksida rijetkih metala u blizini grada Kiruna na sjeveru zemlje. U to se vrijeme ovo otkriće takođe smatralo najvećim poznatim nalazištem rijetkih zemnih metala u Evropi.

Takođe prošlog januara, Norveška uprava za naftu objavila je da su na morskom dnu proširenog epikontinentalnog pojasa pronašli velike količine metala i minerala. Magnezijum, niobijum, kobalt i drugi rijetki metali našli su se među materijalima koje je Evropska komisija takođe definisala kao strateške. Posebno su se istaknule rezerve cerijuma, za koje se govorilo da iznose oko 1,7 miliona tona, te neodijuma, itrijuma i disprozijuma.

Što je sljedeće?

REN će nastaviti s istraživanjem ležišta, a planira bušenje novih bušotina već ove godine. Kompanija, koja je u vlasništvu rudarskog holdinga Hustadlitt i lokalnog holdinga Brennebu, takođe planira postaviti pilot postrojenje u blizini ležišta, gdje će testirati nove tehnologije i optimizovati obradu minerala.

Osim toga, fabrika će u suradnji s lokalnim školama služiti kao obrazovna ustanova za školovanje budućih kadrova. Fond za razvoj okruga Telemark doprinio je ovom projektu s 20 miliona norveških kruna (NOK) (1,75 miliona eura), navodi se u saopštenju za javnost.

Istraživanje, razvoj novih tehnologija i probno rudarenje trebali bi u konačnom da “dovede do odluke o ulaganju od 10 milijardi kruna (870 miliona eura) za razvoj prve faze rudarenja do 2030. godine”, kažu u kompaniji. Time bi REN pokrio 10 posto potražnje za rijetkim metalima, u skladu s ciljevima EU o kritičnim sirovinama (CRMA).

Zakon o kritičnim sirovinama ima za cilj osigurati pouzdanu i ekološki prihvatljivo snabdijevanje kritičnim materijalima, uključujući rijetke zemne metale. Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen (Ursula von der Leyen) najavila je zakon 2022. u svom obraćanju Uniji, a krajem maja je stupio na snagu nakon zelenog svjetla Parlamenta i Savjeta EU.

Fon der Lajen je prije dvije godine rekla da će rijetki zemni metali, zajedno s litijumom, koji se koristi za izradu baterija za električna vozila, uskoro postati “važniji od nafte i gasa”.