Crna Gora bi dio Bilećkog jezera mogla koristiti za vodosnabdijevanje i hidroelektrane

Crna Gora bi dio vode Bilećkog jezera, koji joj pripada, mogla da koristi za vodosnabdijevanje Banjana i u hidroenergetske svrhe, piše u u izmjenama Prostorno-urbanističkog plana (PUP) Opštine Nikšić koje je Vlada usvojila u junu.

„Izgradnjom vodozahvatnih objekata na teritoriji Crne Gore moguće je korišćenje dijela voda Bilećkog jezera, koji pripada Crnoj Gori (4,82 km2 Bilećkog jezera je na teritoriji Crne Gore, što odgovara zapremini od oko 300×106 m3 ). Korišćenje je moguće kako za potrebe vodosnabdijevanja karstnih terena Banjana, tako i u hidroenergetske svrhe“, piše u dokumentu.

Kako je objašnjeno, postoji ideja korišćenja vodnog potencijala u hidroenergetske svrhe izgradnjom brana i akumulacija na Kunskoj rijeci i Zaslapnici (pritoke Sušice), do kote normalnog uspora 350 metara nadmorske visine – pretpostavljena ukupna zapremina oko 20×106 m3.

Vode iz Bilećkog jezera se, sa dijela teritorije koja pripada Crnoj Gori, u navedene akumulacije mogu prevesti hidrotehničkim tunelom.

„Naime, vode iz akumualcija na Kunskoj rijeci i Zaslapnici, vraćale bi se vodotokom Sušice u kompezacioni bazen ‘»’Gorica“, navodi se u izmjenama PUP-a Nikšić. Istovremeno, kako se dodaje, projektovane akumulacije bi u izvjesnoj mjeri ublažavale poplavne talase.

Autori dokumenta (radni tim Ministarstva prostornog planiranja) napominju da prevođenje voda iz Bilećkog jezera za potrebe elektrane, koja bi se gradila u Crnoj Gori, donijelo bi korist Crnoj Gori, ali bi se time smanjila proizvodnja svih elektrana koje koriste vodu Bilećkog jezera u sadašnjosti.

„Razvoj ideja za tako kompleksne vodoprivredne poduhvate mora biti predmet posebnih studija i dogovora sa susjednom državom“, naveli su.

Bilećko jezero od 1968. godine snabdijeva električnom energijom BiH i Hrvatsku, kroz hidroenergetski sistem Trebišnjica, odnosno hidroelektrane Trebinje 1, Trebinje 2, Dubrovnik 1 i Čapljina. Iako, prema studijama, oko 40 odsto vodotoka dolazi iz Crne Gore, a oko petina površine jezera je na njenoj teritoriji, Crna Gora do danas nije dobila naknadu ni za jedan kilovat sat (KWh) električne energije iz ovog sistema. Nakon višegodišnjih neuspjelih pregovora predstavnika Crne Gore i Republike Srpske, u Trebinju je krajem maja dogovorena retroaktivna isplata naknade Opštini Nikšić po osnovu potopljenog zemljišta, koja nije plaćana od 1992. godine.

Na sastanku ministra energetike Saše Mujovića sa direktorom Elektroprivrede Republike Srpske (ERS) Lukom Petrovićem sredinom juna, pomenuta je mogućnost da Crna Gora dio potencijala Bilećkog jezera, koji joj pripada, počne da koristi kroz hidro i solarnu elektranu koju bi gradila sa RS.

PUP Nikšić predviđa i rješavanje problema vodosnabdijevanja kompletnog područja Rudina i Banjana kroz regionalni vodovod sa zahvatanjem voda iz Bilećkog jezera i Slanskog oka. Konkretni način, količine, režim i druge uslove zahvatanja voda treba definisati odgovarajućom projektnom dokumentacijom uz postizanje potrebnih saglasnosti sa susjednom državom, piše u dokumentu.

Pojašnjava se da Opštini Nikšić pripada i dio sliva rijeke Trebišnjice. Na određenoj dužini, tok je potopljen stvaranjem Bilećkog i Miruškog jezera. U njenom slivu slivovi Nudolske rijeke, Zaslapnice i Kunske rijeke pripadaju Opštini Nikšić.

Bilećko jezero nastalo je na Trebišnjici, u njenom izvorišnom dijelu, izgradnjom lučne brane kod Grančareva 1961-1967. godine. Nadmorska visina u dnu brane je 296m, a njena visina je 107m. Dužina jezera od brane do vrela Bilećkih je 18km, ukupna površina 20km2, piše u PUP-u.

Na dužini oko 10km preko jezera proteže se granica između Crne Gore i Hercegovine. Sa tog prostora preseljen je manastir Kosijerevo, a iseljen je i znatan dio stanovništva. HE Grančarevo proizvodi godišnje oko 495 GWh električne energije.