Pogoršane finansijske performanse energetskih preduzeća u većinskom vlasništvu države

Ukupni neto rezultat poslovanja deset energetskih subjekata u većinskom vlasništvu države u 2024. godini bio je pozitivan, ali su finansijske performanse pogoršane u odnosu na 2023.

To se navodi u Informacija o Analizi poslovanja energetskih subjekata u većinskom vlasništvu države za period 2019-2024, koju je juče razmatrala Vlada.

Analiza, koju je pripremilo Ministarstvo energetike i rudarstva, obuhvata deset privrednih društava u većinskom vlasništvu države Crne Gore koja su registrovana i posluju na teritoriji Crne Gore. Tu spadaju Elektroprivreda Crne Gore (EPCG) i sa njom povezana preduzeća čiji je većinski vlasnik: Rudnik uglja Pljevlja (RUP), Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS), Zeta Energy, EPCG-Solar gradnja i EPCG-Željezara Nikšić. Ostala četiri aanalizirana preduzeća su Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES), Berza električne energije (BELEN), Crnogorski operator tržišta električne energije (COTEE) i Montenegro Bonus.

U Informaciji piše da su finansijski rizici poslovanja na nivou deset analiziranih energetskih subjekata umjereni.

Ukupna vrijednost njhove imovine u 2024. bila je blizu dvije milijarde eura i činila je 25% BDP i oko 50% vrijednosti imovine svih nefinansijskih privrednih društava u većinskom vlasništvu države.

„Uspješnost poslovanja sektora dominantno je uslovljena rezultatima poslovanja EPCG grupe sa ukupnom imovinom od 1,6 milijardi eura u 2024. godini. Prema konsolidovanom finansijskom izvještaju EPCG za 2024.godinu, Grupa je ostvarila neto dobit od 12 miliona eura, dominantno zahvaljući neto dobiti matičnog društva EPCG, RUP-a i Zeta Energy“, navodi se u analizi.

Podsjeća se da poslovni rezultat matičnog društva EPCG dominantno zavisi od hidrološke situacije, potrošnje distributivnih potrošača, cijena po kojima se energija kupuje i prodaje, kao i ostalih opterećenja.

„Samim tim i ostvarena neto dobit Grupe, bilježi pad od 84% u odnosu na 2023. godinu. To potvrđuju i smanjene stope prinosa ili povrata na kapital (ROE) i imovinu (ROA). Dakle, okolnosti u 2024. godini su bile izuzetno nepovoljne, ali bez obzira na navedeno matična kompanija i ključne kompanije iz sektora su poslovale pozitivno«.

Generalno, kako se navodi, došlo je do pogoršanja profitabilnosti EPCG kao matičnog društva, poslovanja CEDIS-a je bilo pozitivno, negativno je poslovala EPCG-Željezara Nikšić.

Solar gradnja visok finansijski rizik za EPCG

Prema analizi, iako je EPCG-Solar gradnja. ušla u zonu pozitivnog poslovanja, ukupni rezultati ovog društva ukazuju na veoma visok finansijski rizik njegovog poslovanja po matično društvo.

„Negativni efekti izazovne 2024. godine su se odrazili i na i na pogoršanje likvidnosti i solventnosti na nivou EPCG grupe. Generalno, uzroci pogoršanja rezultata poslovanja nepovoljna hidrologija, fluktuacija cijena na energetskim tržištima, smanjenje prihoda od izvoza električne energije, izuzetno niska cijena energije ka distributivnim potrošačima, veliki troškovi po osnovu emisije CO₂, remont Termoelektrane, regulisana cijena energije“, navodi se.

Na smanjenje ukupne profitabilnosti ovih deset privrednih subjekata u 2024. godini, pored EPCG grupacije uticao je, kako se dodaje, i pad dobiti CGES-a, kao najvećeg energetskog subjekta izvan grupe Elektroprivrede. CGES je u 2024. ostvario neto dobit od 24,8 miliona eura ili 30,5% manje u odnosu na 2023. godinu.

Kao uzroci navedeni su: smanjenje prihoda od dodjele prekograničnih kapaciteta i neznatno povećanje rashoda iz poslovanja.

„Likvidnost društva je neznatno smanjena, ali je ipak zadovoljavajuća, dok je solventnost poboljšana. Ostala tri analizirana energetska subjekta su takođe ostvarila pozitivan neto rezultat“.

Berza električne energije je ostvarila neto dobit od 376.608 eura u 2024. ili 84% više u odnosu na 2023. COTEE je zabilježio neto dobit od 11.216 eura (povećanje od 66,9%), a Montenegro Bonus  109.420 eura ili 44,7% manje nego u 2023.

Definisati vlasničku politiku u društvima sa jako lošim poslovanjem

U analizi se navodi da iako je sektor, u cjelini, ostvario pozitivan poslovni rezultat u 2024. godini, pogoršanje profitabilnosti i likvidnosti sektora, usljed preethodno navedenih izazova ukazuje da u narednom period treba preduzeti više koraka:

• Definisati vlasničku politiku i obrazloženje vlaništva države u privrednim društvima u sektoru energetike, naročito u društvima sa jako lošim poslovanjem čiji je većinski vlasnik EPCG, a to su EPCG-Solar gradnja i EPCG- Željezara Nikšić;
• Unaprijediti korporativno upravljanje, naročito u dijelu povećanja transparentnosti, i odgovornosti kroz jačanje uloge revizorskih odbora i interne revizije, definisanja kriterijuma za izbor članova odbora direktora, zapošljavanja i napredovanja na osnovu kompetencija, te smanjiti negativni uticaj prekomjernog broja zaposlenih na finansijske rezultate pojedinih energetskih subjekata:
• Pojačati mjere i ulaganja radi smanjenja gubitaka i povećanje naplate potraživanja;
• Obezbijediti veća ulaganja u zaštitu životne sredine;
• Ulagati u dalje obuke kadrova i razvoj ljudskih resursa, kroz stručna usavršavanja (stalne obuke u IT-u, energetici, zakonodavstvu i digitalnim vještinama);
• Smanjiti stepen uticaja matičnih prvirednih društava na društva u vlasništvu, kao bi se obezbijedila njihova funkcionalna nezavisnost shodno Zakonu o energetici;
• Ojačati kapacitete Ministarstva energetike i rudarstva i koordinaciju sa Ministarstvom finansija u nadzoru nad poslovanjem energetskih subjekata u većinskom vlasništvu države.