Komisija predložila budžet EU od 1,816 biliona eura

Evropska komisija je, nakon nekoliko dana napetih unutrašnjih pregovora, predložila centralni budžet EU od 1,816 biliona eura za sedmogodišnji period počev od 2028. godine.

Taj iznos predstavlja povećanje potrošačke moći Evropske unije u odnosu na trenutni budžet koji važi od 2021. godine.

Članovi Komisije, predvođeni predsjednicom Ursulom fon der Lajen (Ursula von der Leyen), konačno su se u srijedu saglasili oko ove cifre, što znači da bi ukupna potrošnja porasla na 1,15 odsto bruto nacionalnog dohotka (BND) EU, u poređenju sa približno 1,1 odsto u tekućem periodu, piše Politiko (Politico).

„To je budžet koji odgovara evropskim ambicijama, koji se suočava sa izazovima Evrope i koji jača našu nezavisnost,” izjavila je fon der Lajen novinarima. “Budžet je veći, pametniji i oštriji.”

Komisija je tvrdila da će njen budžet iznositi ukupno 2 biliona eura, kada se uračunaju i otplate post-COVID duga EU, što bi predstavljalo 1,26 odsto BND-a. Međutim, Zigrid Murešan (Siegfried Mureșan), glavni pregovarač za budžet iz redova Narodne partije desnog centra, čiji je i fon der Lajen član, opisao je ovu metodu kao “obmanjujuću”.

Njegovu kritiku podržali su i poslanici iz različitih političkih grupacija.

Manji budžet, drugačiji prioriteti

Objavljivanje ovog predloga označava početak najmanje dvogodišnjih mukotrpnih i vjerovatno burnih pregovora sa Evropskim parlamentom i nacionalnim vladama, koje sve moraju odobriti konačnu verziju budžeta.

“Predloženi budžet je previsok,” izjavio je holandski ministar finansija Elko Heinen (Eelco Heinen).

Mnoge vlade će vjerovatno insistirati na manjem budžetu ili drugačijim prioritetima od onih koje predlaže Komisija. S druge strane, mnogi u Evropskom parlamentu žele da EU ima veću finansijsku moć.

U znak budućih sukoba, Karla Tavareš (Carla Tavares), socijalistička izvjestiiteljka za budžet, izjavila je:

“Nećemo dozvoliti da otplata duga iz programa NextGenerationEU (COVID zajmovi za oporavak) ugrozi finansiranje naših ključnih prioriteta.”

Ukupna cifra od 1,816 biliona eura izražena je u cijenama iz 2025. godine i upoređuje se sa budžetom od 1,2 biliona eura za period 2021–2027, takođe u tadašnjim cijenama. Planirano veliko povećanje budžeta nije neuobičajeno u ovoj fazi procesa.

Komesari su odobrili plan potrošnje nakon što su šefovi njihovih kabineta tokom dvodnevnih, gotovo neprekidnih pregovora u Briselu izgladili najosjetljivija pitanja.

Raspodjela sredstava: Manje za poljoprivredu i koheziju

Komisija će 865 milijardi eura usmjeriti ka “Nacionalnim i regionalnim planovima”, što uključuje regionalnu politiku i Zajedničku poljoprivrednu politiku, koje trenutno čine dvije trećine budžeta EU, prema riječima komesara za budžet Pjotra Serafina (Piotr Serafin).

Subvencije za farmere i isplate siromašnijim regionima – koje su decenijama bile okosnica budžeta EU – činiće značajno manji udio u ukupnoj potrošnji u godinama koje dolaze.

Dodatna sredstva biće usmjerena na:

• 410 milijardi eura za “Fond za evropsku konkurentnost”;
• 200 milijardi eura za “Globalnu Evropu” (pomoć u razvoju i podrška susjednim državama):
• 292 milijarde eura za “ostale” programe (npr. nuklearno razduživanje, pravosuđe):
• 49 milijardi eura za program razmjene studenata Erasmus+.

Otplata duga pokriće obaveze EU na tržištima kapitala i neće biti usmjerena na prioritete poput poljoprivrede ili odbrane.

“Sad nam je jasno zašto je sve bilo tajno,” napisala je Kata Tuto (Kata Tüttő), predsjednica Komiteta regiona, na mreži X. “Iza zavjese pojednostavljenja krije se čudovišan plan koji ima za cilj da proguta kohezionu politiku i slomi joj kičmu kroz nacionalizaciju i centralizaciju.”

Novi porezi

Serafin je predstavio tri nova poreza koji će pomoći u otplati post-COVID duga. Oni se odnose na:

• elektronski otpad;
• duvanske proizvode;
• kompanije koje posluju unutar EU.

Takođe je potvrdio predloge iz 2021. godine o:

• uvođenju poreza na emisije ugljen-dioksida na granici;
• uzimanju udjela u prihodima od sistema za trgovinu emisijama (ETS).

Očekuje se da će ovi prihodi iznositi do 58 milijardi eura godišnje. Troškovi otplate COVID duga procijenjeni su na 25 do 30 milijardi eura godišnje.

Nekoliko zemalja, uključujući Njemačku, najveću ekonomiju bloka, već je upozorilo na širenje budžeta EU u trenutku kada sve veći broj birača u Evropi podržava populističke i antievropske snage.

Fon der Lajen želi drugačiji EU budžet

Velika ideja Ursule fon der Lajen jeste da se sredstva prebace sa tradicionalnih oblasti – poljoprivrede i regionalnog razvoja – na nove prioritete, poput odbrane i inovacija.

Plan moraju jednoglasno odobriti sve 27 vlada članica EU i Evropski parlament.

To će biti težak zadatak za fon der Lajen. Pored njemačke uzdržanosti, i Francuska, druga najveća ekonomija bloka, oklijeva da poveća svoj doprinos, jer se suočava sa rastućim deficitom i eksplozivnim javnim dugom.